Για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά ο πάτερ Δαβίδ, μοναχός στο Άγιο Όρος, θέλοντας να βοηθήσει ακόμα περισσότερο τους μελισσοκόμους, συνεχίζει τις μετρήσεις στην ημερήσια πτώση της βαρρόα.

Θυμίζουμε ότι πέρυσι μετρούσε την ημερήσια πτώση της βαρρόα χρησιμοποιώντας αυτοσχέδιες ταινίες αμιτράζης και τα αποτελέσματα δημοσιεύτηκαν στην Μελισσοκομική Επιθεώρηση (τεύχος 269 Ιανουάριος – Φεβρουάριος 2020).

Φέτος, το 2020, αφουγκράστηκε την αγωνία των μελισσοκόμων και τις διαφορετικές απόψεις ανάμεσα στους υποστηρικτές της αμιτράζης και του οξαλικού οξέος, τα δυο κυρίαρχα όπλα ενάντια στην βαρρόα, και θέλησε να συγκρίνει τις διαφορές ανάμεσα στα δυο σκευάσματα.

Χώρισε το μελισσοκομείο του σε δύο (2) όμοιες ομάδες. Προμηθεύτηκε από την αγορά τα πλέον εγκεκριμένα και γνωστά στους μελισσοκόμους σκευάσματα ταινιών με δραστική ουσία 1^ον την αμιτράζη και 2^ον το οξαλικό οξύ. Δεν αναφέρονται τα ονόματα των εμπορικών εταιριών, προς αποφυγή παρεξηγήσεων ή για να μην θεωρηθεί ότι διαφημίζεται κάποια εταιρεία που απεχει πολύ από τους στόχους της μελέτης αυτής.

Στόχοι της έρευνας ήταν:

• να μελετήσουμε τις διαφορές ως προς την αποτελεσματικότητα των δυο σκευασμάτων στην πτώση της βαρρόα σε βάθος χρόνου.
• να συγκρίνουμε τη συμπεριφορά των σμηνών ως προς την ανάπτυξη τους, την υγεία των μελισσών και την εμφάνιση άλλων ασθενειών (σηψηγονίες, κιμωλίαση κλπ).
• να δούμε εάν κάποιο από τα σκευάσματα επηρεάζει την αντικατάσταση βασιλισσών.
• να συγκρίνουμε τους πληθυσμούς των κυψελών της κάθε ομάδας στο τέλος του έτους.
• να συγκρίνουμε τις ετήσιες αποδόσεις σε μέλι, στο κτήσιμο των κερηθρών και την συλλογή γύρης.

Και οι 2 ομάδες μελισσοσμηνών ήταν στην ίδια τοποθεσία, στις μεταφορές που έγιναν μεταφέρθηκαν και οι δυο ομάδες, οι χειρισμοί ήταν οι ίδιοι. Η συλλογή των νεκρών βαρρόα πραγματοποιούταν σε ταψάκια ειδικά κατασκευασμένα και τοποθετημένα κάτω από τους διάτρητους πάτους των κυψελών.

Τα μελίσσια στο ξεκινημά τους ήταν ίδιας δυναμικότητας, 2όροφα με μέσο όρο πληθυσμού 18 πλαισίων.

Σε όλους τους πίνακες, όπου Α, Β, Γ, Δ είναι οι κυψέλες στις οποίες έγιναν επεμβάσεις με την αμιτράζη, και όπου Α1, Β1, Γ1, Δ1 είναι αυτές στις οποίες χρησιμοποιήθηκε το οξαλικό οξύ.

Η επέμβαση έγινε από 13 μέχρι 28 Μαίου, δηλαδή 20 ημέρες πριν την έναρξη της ανθοφορίας της καστανιάς.

Τοποθετήθηκαν σε κάθε κυψέλη 3 πλαστικές ταινίες αμιτράζ (2 στην γονοφωλιά και 1 στον όροφο) σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσεως που αναγράφονται στην συσκευασία και 6 ταινίες οξαλικού (4 στην γονοφωλιά και 2 στο όροφο).

Δεν ανανεώθηκαν οι ταινίες καθ’ όλη την περίοδο της επέμβασης δηλ. μέχρι 28 Μαΐου ακολουθώντας πάντα τις οδηγίες χρήσεως της συσκευασίας.

Την πρώτη ημέρα της κάθε εφαρμογής ο πάτερ Δαβίδ τοποθετούσε παγίδες σε όλα του τα μελίσσια και επέλεγε τα 4 πιο προσβεβλημένα για να συνεχίσει τις μετρήσεις.

Στον πίνακα 1 παρατηρούμε ότι:

• Το οξαλικό οξύ στο σύνολο των βαρρόα έριξε 520 έναντι 424 της αμιτράζης δηλαδή μια διαφορά 22% περισσότερο.
• Στο Α μελίσσι της αμιτράζης την πρώτη ημέρα της εφαρμογής έπεσε ένας σημαντικός αριθμός βαρρόα 180 ενώ σε κανένα άλλο μελίσσι δεν παρατηρήθηκε τέτοια πτώση. Το ίδιο μελίσσι στις επόμενες ημερες είχε ασήμαντη πτώση σε βαρρόα.
• Στο οξαλικό οξύ η πτώση των βαρρόα ήταν σχεδόν σταθερή τις 4 πρώτες ημέρες ενώ στην αμιτράζη μόνο την πρώτη ημέρα είχε αξιόλογα αποτελέσματα.
• ΄Οσο περισσότερο ανέπτυσσαν γόνο τα μελίσσια τόσο μειώνονταν ο αριθμός πτώσης των βαρρόα

Στην Καστανιά τα μελίσσια ενισχύθηκαν ισομερώς όλα με γόνους από τις παραφυάδες και έγιναν όλα τριώροφα. Αυτό το σημειώνουμε γιατί επηρεάζει τις επόμενες μετρήσεις των βαρρόα.

Επίσης σε όλα τοποθετήθηκαν από 6 άκτιστες κερήθρες τις οποίες όλα τις έκτισαν χωρίς να υπάρξει διαφορά από ομάδα σε ομάδα.

Όταν τελείωσε η ανθοφορία της Καστανιάς και τα μελίσσια ήταν 3οροφα, έγινε 2^η επέμβαση. Τοποθετήθηκαν όπως και στην προηγούμενη επέμβαση 3 νέες ταινίες αμιτράζ και 6 ταινίες οξαλικού. Η καταπολέμηση διήρκησε μόνο 9 ημέρες γιατί μετά την 1^η εβδομάδα η πτώση ήταν ασήμαντη. Αν δούμε τις μετρήσεις του Αυγούστου (πίνακας 3) εκτιμούμε ότι η πτώση μειώθηκε γιατί αυξήθηκε πολύ ο γόνος και η βαρρόα που επέζησε από την καταπολέμηση κρύφτηκε μέσα στο γόνο.

Επίσης παρατηρούμε ότι η αμιτράζη έχει άμεσα αποτελέσματα κυρίως την 1^η ημέρα της εφαρμογής 360 (βαρρόα συνολικά) σε αντίθεση με το οξαλικό που αν και την πρώτη ημέρα είχε μόνο 185 εν τούτοις διατήρησε σε ικανοποιητικό αριθμό την πτώση των βαρρόα στις επόμενες 6 ημέρες (100, 75, 90, 69, 66, 40) (Πίνακας 2).

Τέλος παρατηρούμε ότι η συνολική διαφορά μεταξυ των 2 σκευασμάτων στην συγκεκριμένη χρονική στιγμή είναι αμελητέα.

Γύρω στα τέλη Ιουλίου τα μελίσσια μεταφέρθηκαν περίπου 100 χιλιόμετρα μακρυά από την Μονή και έτσι οι μετρήσεις πλέον γίνονταν σε κάθε επίσκεψη στο μελισσοκομείο αθριστικά, περίπου κάθε εβδομάδα. Έτσι παρατηρήσαμε:

Επειδή στην ομάδα που δέχονταν επεμβάσεις με αμιτράζ, παρ’ ότι έπεσαν περισσότερες βαρρόα σε σχέση με το οξαλικό, η κλινική εικόνα δεν ήταν καλή (παρουσιάστηκαν κοψόφτερες), κρίθηκε σκόπιμο και παράλληλα με τις ταινίες αμιτράζης τοποθέτηθηκαν και 2 καινούριες ταινίες οξαλικού, ενώ η ομάδα οξαλικού έμεινε ως είχε με τις αρχικές της ταινίες.

Βλέπουμε ότι το σύνολο των βαρρόα αυξήθηκε και στα τέσσερα μελίσσια (Α, Β, Γ, Δ) της αμιτράζης, στα οποία προστέθηκαν και 2 ταινιες οξαλικού, ενώ στην ομαδα Α1, Α2, Α3, Α4 που παρέμειναν με τις αρχικές τους ταινίες (οξαλικού) η πτώση ήταν αναμενόμενη.

Αυτή η παρατήρηση οδήγησε τον πάτερ ώστε να κάνει εναλλαγή των φαρμάκων και στην ομάδα της αμιτράζης να τοποθετήσει ταινίες οξαλικού στην δε του οξαλικού να βάλει ταινίες αμιτράζης. Τα αποτελέσματα μας άφησαν άφωνους. (Πίνακας 5)

Εναλλαγή φαρμάκων

Στα σμήνη Α, Β, Γ, Δ, αυτά δηλαδή που όλη την προηγούμενη περίοδο η καταπολέμηση γίνονταν με αμιτράζη, αφού αφαιρέθηκαν οι ταινίες αμιτράζης και προστέθηκαν 4 καινούριες ταινίες οξαλικού, η πτώση σε διάστημα 7 ημερών (από τις 15 μέχρι τις 22 Σεπτεμβρίου) ήταν συνολικα 530 βαρρόα ενώ στην ομαδα Α1, Β1, Γ1, Δ1 η πτώση ήταν σχεδόν μηδενική μόνο 29 βαρρόα (πίνακας 5).

Ο Πάτερ έκρινε σκόπιμο να σταματήσει την θεραπεία στην ομάδα του οξαλικού εφ’ όσον η πτώση των βαρρόα ήταν σχεδόν αμελητέα και να συνεχίσει την θεραπεία στην ομάδα που μέχρι τώρα γινόνταν με αμιτράζη, αντικαθιστώντας τις ταινίες αμιτραζης με οξαλικό.

Έτσι ακουλουθούν οι παρακάτω μετρήσεις στην πρώτη ομάδα του μελισσοκομείου (Πίνακας 6):

Παρατηρούμε ότι και εδώ η πτώση των βαρρόα μειώθηκε στο ελάχιστο.

Ήδη προχώρησε το Φθινόπωρο και άνθισε η ακονιζιά, ο κισσός, το αρκουδόβατο, τα μελίσσια ανέπτυσσαν γόνους και αφέθησαν να ξεκουραστούν χωρίς καμία επέμβαση. Αυτή την χρονική περίοδο τα σμήνη είναι κατά μέσο όρο 14 πλαισίων πληθυσμού.

Στην μελισσοκομική πρακτική του πατρός Δαβίδ είναι τα πολύ δυνατά σμήνη για ξεχειμώνιασμα και όσο το δυνατόν πιο καθαρά από βαρρόα. ΄Ετσι αρχές Νοεμβρίου όλα του τα μελίσσια τα συνένωσε με μια παραφυάδα 10 πλαισίων που διατηρούσε στο μελισσοκομείο του για αυτό τον σκοπό. Τώρα τα μελίσσια του έγιναν ασφυκτικά 20αρια και ορισμένα εξ αυτών 25 πλαισίων. Ανανεώθηκαν δε όλες οι βασίλισσες.

Σημειώνεται ότι και τις παραφυάδες τις είχε χωρισμένες σε 2 ισομεγέθεις ομάδες αμιτράζης και οξαλικού και έγιναν παρόμοιες επεμβάσεις με αυτές του υπόλοιπου μελισσοκομείου. Στις παραφυάδες οι αριθμοί πτώσης των βαρρόα ήταν αναλογικά λιγότερες λόγω του μεγέθους του πληθυσμού.

Πρέπει να σημειωθεί ότι όλες οι παραφυάδες δημιουργήθηκαν αρχές Μαίου, 4 πλαισίων η κάθε μία, και όλες είχαν την ίδια ανάπτυξη (10 πλαισίων τον Οκτώβριο) ανεξαρτήτως των επεμβάσεων για την βαρρόα.

Καθ όλη την διάρκεια του έτους στο σύνολο του μελισσοκομείου είχαμε 4 αντικαταστάσεις βασιλισσών, 2 από κάθε ομάδα, γεγονός που δείχνει ότι δεν επηρέασε κάποιο φάρμακο περισσότερο από το άλλο τις βασίλισσες.

Η τελευταία επέμβαση έγινε μόνο με ταινίες οξαλικού οξέος σε όλα του τα σμήνη, (συνενωμένα ασφυκτικά 20αρια), ανεξαρτήτως ομάδας και οι μετρήσεις φαινονται στον πινακα 7.

Συμπεράσματα

Η Βαρρόα αν και υπάρχει δεκαετίες στην μελισσοκομία εξακολουθεί να είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα στον μελισσόκομο χωρίς την δυνατότητα ουσιαστικής καταπολέμησης.

Είναι μεγαλύτερο πρόβλημα από ότι εμπειρικά αντιλαμβάνεται ο μελισσοκόμος, αν προσέξουμε ότι υπάρχει μελίσσι στο οποίο μετρήθηκαν περισσότερες από 2000 βαρρόα στην διάρκεια του έτους.

Συγκριτικά με τα 2 φάρμακα που χρησιμοποιήθηκαν δεν παρατηρήθηκαν ουσιαστικές διαφορές.

Ούτε στο κτίσιμο των κερηθρών (και στις 2 ομάδες έκτισαν από 6 κερήθρες το κάθε μελίσσι), ούτε στην συμπεριφορά των βασιλισσών. Οι αντικαταστάσεις που έγιναν ήταν ισομερώς και στις 2 ομάδες.

Η ανάπτυξη των σμηνών ήταν η ίδια καθ’ όλη την διάρκεια του έτους. Οι παραφυάδες αναπτύχθηκαν ομοιόμορφα και τέλος Φθινοπώρου είχαν τον ίδιο πληθυσμό.

Σε καμία ομάδα δεν παρουσιάστηκε πρόβλημα με άλλου είδους ασθένεια (π.χ. συψηγονία, κιμωλίαση κλπ.).

Η συλλογή γύρης έγινε ισόποσα και στις 2 ομάδες.

Στην απόδοση σε μέλι ανα κυψέλη δεν παρατηρήθηκαν διαφορές. Το μέλι που τρύγησε ο πάτερ ήταν ανοιξιάτικο ρείκι, καστανιά, και πεύκο. Δεν ευνόησαν οι συνθήκες να συλλέξει σουσούρα και κούμαρο. Έτσι η ανά κυψέλη απόδοσή του διαμορφώθηκε στα 60 κιλά ανά κυψέλη χωρίς καθόλου τροφοδοσία ή υποκατάστατα γυρης.

Ο πάτερ επαναλαμβάνει όπως και πέρυσι ότι δεν διεκδικεί τον τίτλο μιας επιστημονικής μελέτης, αλλά εκφράζει την αγωνία ενός απλού μελισσοκόμου που ενδιαφέρεται να κατανοήσει το πρόβλημα βαρρόα και πώς μπορεί να το αντιμετωπίσει, παράγοντας όσο το δυνατόν καθαρότερα προϊόντα.

Εγώ προσωπικά θέλω να ευχαριστήσω τον πατέρα Δαβίδ για την πρωτοβουλία του να συγκρίνει τα 2 κυρίαρχα φάρμακα της Ελληνικής αγοράς για την βαρρόα και τα αποτελέσματα των μετρήσεών του να τα μοιραστει με τους μελισσοκομους.

Ζώντας την αγωνία του για τα αποτελέσματα της προσπάθειάς του, τον πολύτιμο χρόνο που αφιέρωσε παράλληλα με τα άλλα διακονήματά του και τα πνευματικά του καθήκοντα, το ρίσκο που έλαβε μήπως κάποια από τα μελίσσια του χαθούν ή έχει μειωμένη παραγωγή, με την συνεργασία μου μαζί του, κατανόησα ακόμα περισσότερο την βαρρόα, αν και συμβιώνω 42 ολόκληρα χρόνια μαζί της, και ωφελήθηκα ως προς την διαχείριση του δικού μου μελισσοκομείου.

Θεωρώ ότι είναι μια ανιδιοτελής προσφορά αγάπης του πατρός Δαβίδ στην Ελληνική μελισσοκομία και στον Έλληνα μελισσοκόμο.

«ὁ ἀγαθὸς ἄνθρωπος ἐκ τοῦ ἀγαθοῦ θησαυροῦ τῆς καρδίας αὐτοῦ προφέρει τὸ ἀγαθόν …ἐκ γὰρ τοῦ περισσεύματος τῆς καρδίας λαλεῖ τὸ στόμα αὐτοῦ» κατά Λουκάν (ς’ 45)

Απορίες και διευκρινίσεις σχετικά με το άρθρο ή με όποιο άλλο θέμα θέλετε επικοινωνήστε με το περιοδικό Μελισσοκομική Επιθεώρηση πατώντας εδώ.

Για την κατάρτισή σας,
επιλέξτε πηγές πληροφόρησης με επιστημονικά τεκμηριωμένη γνώση

ΕΡΩΤΗΣΗ:
Θέλω να προσθέσω σιρόπι γλυκόζης στη βανίλια ώστε να γίνει πιο ελκυστική από τις μέλισσες. Τι ποσοστό πρέπει να έχει η γλυκόζη σε σχέση με τη ζάχαρη και σε ποια θερμοκρασία πρέπει να τη βάλω στο καζάνι ώστε να έχω όσο το δυνατό  χαμηλότερη HMF;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι άλλο προϊόν είναι η γλυκόζη και άλλο η ισογλυκόζη. Η γλυκόζη έχει πολύ υψηλές συγκεντρώσεις δεξτρινών οι οποίες είναι άπεπτες για τις μέλισσες γι’ αυτό και δεν είναι η καταλληλότερη τροφή για το ξεχειμώνιασμα των μελισσών. Η ισογλυκόζη, δεν περιέχει δεξτρίνες αλλά πιθανόν να έχει αυξημένη συγκέντρωση  HMF γι’ αυτό και χρειάζεται ανάλυση πριν να χρησιμοποιηθεί ως τροφή των μελισσών. Τόσο η γλυκόζη όσο και η ισογλυκόζη δεν κάνουν την τροφή των μελισσών περισσότερο ελκυστική από  ότι είναι και δεν υπερέχουν σε κάτι από την κοινή ζάχαρη. Παρόλα αυτά, εάν εσείς επιμένετε να χρησιμοποιήσετε σιρόπι γλυκόζης, φροντίστε να το δώσετε στις μέλισσες μια εποχή που θα είναι δραστήριες, που θα μπορούν να πετάξουν έξω για να καθαρίσουν και όχι κατά τους χειμερινούς μήνες. Εάν θερμάνετε το προϊόν μην ξεπεράσετε τους 45-50^ο C.

______________________________________

Η παραπάνω απάντηση είναι οπό την μόνιμη στήλη του περιοδικού και βρίσκετε στο τεύχος Ιανουαρίου Φεβρουαρίου 2021

Μπορείτε να υποβάλετε και εσείς την ερώτησή σας συμπληρώνοντας την φόρμα εδώ και την απάντηση θα δώσουν οι Α. Θρασυβούλου και Γ. Γκόρας από το Εργαστήριο Μελισσοκομίας ΑΠΘ και το Εργαστήριο Μελισσοκομίας ΓΠΑ αντίστοιχα στο επόμενο τεύχος της Μελισσοκομικής Επιθεώρησης

Απορίες και διευκρινίσεις σχετικά με το άρθρο ή με όποιο άλλο θέμα θέλετε επικοινωνήστε με το περιοδικό Μελισσοκομική Επιθεώρηση πατώντας εδώ.

Για την κατάρτισή σας,
επιλέξτε πηγές πληροφόρησης με επιστημονικά τεκμηριωμένη γνώση

30-12-2020

Προς την Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωση Μελιού και Λοιπών Προϊόντων

ΘΕΜΑ «Οι μελισσοκόμοι αγωνιούν για τις ασάφειες του κανονισμού απονομής του ελληνικού σήματος στο μέλι»

Κύριοι,
Η Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωση Μελιού (ΕΔΟΜ) με ανοικτή επιστολή της ημερ. 18-12-2020, αναφέρεται σε προσπάθεια παραπλάνησης και εμπαιγμό του Έλληνα μελισσοκόμου λόγω προφανώς της αντίδρασης των μελισσοκομικών συλλόγων στη δήλωση του προέδρου της ΟΜΣΕ «Δεν χρειάζονται το σήμα οι Μελισσοκόμοι».

Οι συνυπογράφοντες την επιστολή μελισσοκομικοί φορείς, παραβλέπουν την ερειστική διάθεση στον αντίλογο της Διεπαγγελματικής και την καλεί να απαντήσει τα παρακάτω ώστε να βρεθεί μια κοινή συνισταμένη στο θέμα «Ελληνικό σήμα» για το καλό του κλάδου.

α) Αναγράφετε στην επιστολή σας ότι, σύμφωνα με τον νόμο αποδέκτες του σήματος είναι μόνο εταιρείες και ότι η ΕΔΟΜ πίεσε ώστε να ενταχθούν και οι μελισσοκόμοι. Διαβάζοντας όμως την σχετική νομοθεσία του Ν.4072/2012, στο άρθρο 192 παρ. 2α, αναφέρεται ότι για το ελληνικό σήμα μπορούν να αιτηθούν τόσο φυσικά όσο και νομικά πρόσωπα. Ρωτάμε λοιπόν σε ποιο σημείο της νομοθεσίας αναφέρεστε, ότι δεν εντάσσονται τα φυσικά πρόσωπα δηλ. και οι μελισσοκόμοι;

β) Μας είναι γνωστό ότι η αρχική πρόταση που κατέθεσε η ΕΔΟΜ στην Δ/νση Εμπορικής & Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας στις 7-7-2016 απέκλειε τους μελισσοκόμους από το σήμα, ότι υπήρξε αντίδραση από μελισσοκόμους και επιστήμονες με αποτέλεσμα να γίνουν διορθώσεις και να κατατεθεί εκ νέου ο κανονισμός στις 10/10/2016. Στον 2ο διορθωμένο κανονισμό περιγράφονται όλες οι διαδικασίες ελέγχου και απονομής του σήματος στο μελισσοκόμο. Η ομάδα εργασίας όμως του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, στον 3ο κανονισμό που έφερε προς συζήτηση με την ΕΔΟΜ, αφαίρεσε αδικαιολόγητα τις διαδικασίες χορήγησης του σήματος στο μελισσοκόμο. Άποψη μας είναι, ότι όχι μόνο δεν πιέσατε αλλά συμβάλατε στο να διαμορφωθεί ο τελικός κανονισμός σε βάρος του μελισσοκόμου. Παρακαλούμε να μας διαψεύσετε παραθέτοντας στοιχεία (επιστολές-έγγραφα κ.ά) με τα οποία πιέσατε, ποιους πιέσατε και γιατί τους πιέσατε εφόσον η νομοθεσία δίνει το δικαίωμα και στον μελισσοκόμο να έχει το σήμα.

γ) Η Επιτροπή Ελληνικού Σήματος (ΕΕΣ) στην 6^η Συνεδρίαση με την απόφαση υπ΄ αριθ. 2: απέρριψε την πρόταση της ανάθεσης εκπόνησης Κανονισμών απονομής ελληνικού σήματος για τον τομέα όλων των αγροτικών προϊόντων στον ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ. Πέραν από τη απόρριψη αυτή ο Φορέας απονομής σήματος θα πρέπει να είναι διαπιστευμένος κατά το πρότυπο ΕΛΟΤ ISO/IEC 17065 στο τεχνικό αντικείμενο ΜΕΛΙ από το ΕΣΥΔ (ΦΕΚ Β185/03-09-2014). Ερωτάμε εάν τα προβλήματα με τον ΕΛΓΟ –ΔΗΜΗΤΡΑ, έχουν ξεπεραστεί. Παρακαλώ να αναφέρετε απόφαση της ΕΕΣ και αριθμό πιστοποιητικού διαπίστευσης από τον ΕΣΥΔ

δ) Στην επιστολή σας αναφέρεστε ότι πετύχατε να μπορούν να αποκτήσουν το σήμα όσοι μελισσοκόμοι έχουν ή συνεργάζονται με τυποποιητήρια αναγνωρισμένα από το Υπουργείο. Διαβάζοντας όμως τον ολοκληρωμένο κανονισμό του ΕΛΓΟ διαπιστώνουμε ότι δεν προβλέπονται οι διαδικασίες απόκτησης του σήματος από μεμονωμένους μελισσοκόμους χωρίς συσκευαστήριο, ενώ αντίθετα υπάρχει πρόβλεψη για εμπόρους συσκευαστές να παίρνουν το σήμα συσκευάζοντας το προϊόν σε μορφή φασόν σε άλλες εγκαταστάσεις συσκευασίας (άρθρο 9 του κανονισμού). Μάλιστα στο άρθρο 3 του κανονισμού αναφέρεται ότι ο μελισσοκόμος διακινεί μη προσυσκευασμένο προϊόν. Ρωτάμε λοιπόν ποια άρθρα του κανονισμού είναι ξεκάθαρα και δεν μπορούν να αμφισβητηθούν ότι ο μελισσοκόμος μπορεί να αποκτήσει το σήμα είτε έχει, είτε δεν έχει συσκευαστήριο ακολουθώντας βεβαίως τις νόμιμες διαδικασίες; Τι σας εμποδίζει να θέλετε να μην προστεθεί στον ορισμό του μελισσοκόμου ότι διακινεί και προσυσκευασμένο προϊόν;

ε) Γιατί η ΕΔΟΜ δέχτηκε να παραχωρείται το σήμα και σε εμπόρους εισαγωγείς μελιού οι οποίοι εμπορεύονται και ελληνικό προϊόν χωρίς ουσιαστικούς εργαστηριακούς ελέγχους; Έχουμε την εμπειρία χρόνων με τις ελληνοποιήσεις και μέχρι στιγμής ούτε ένας από αυτούς κατηγορήθηκε ή «πιάστηκε» και πάντα μιλούσαμε για ιχνηλασιμότητα. Είστε βέβαιοι κύριοι ότι με τον κανονισμό που ετοιμάσατε και τους (μη) ελέγχους που θα καθιερώσετε με τον κανονισμό, ότι δεν θα νομιμοποιήσετε τις ελληνοποιήσεις στην Ελλάδα; Αναλαμβάνετε με προσωπική ευθύνη τα επιπρόσθετα προβλήματα τα οποία θα δημιουργηθούν με την εφαρμογή του κανονισμού παροχής του σήματος, με τις προϋποθέσεις τις οποίες καθορίσατε;

Στ) Γιατί η ΕΔΟΜ απέρριψε τους εργαστηριακούς ελέγχους και την παγκόσμια αποδεδειγμένη μέθοδο της γυρεοσκοπικής ανάλυσης για την διάκριση του ελληνικού μελιού από τα εισαγόμενα; Η δικαιολογία ότι η γυρεοσκοπική ανάλυση δεν είναι νομοθετημένη δεν γίνεται αποδεκτή γιατί απλά το ΓΧΚ θα μπορούσε με μια απόφασή του να την νομιμοποιήσει.
ζ) Γιατί καθιερώσατε στον κανονισμό την απαράδεκτη διαδικασία προγραμματισμένου ελέγχου στους εμπόρους στα τιμολόγια μια φορά κάθε 3 χρόνια (άρθρο 12, παρ.1 σημείο iii) αγνοώντας τον Ν.4072 ο οποίος ζητά τακτικούς και έκτακτους εργαστηριακούς ελέγχους;

Κύριοι,
Παρακαλούμε να απαντήσετε στα παραπάνω ερωτήματά τα οποία δημιουργούν τις διαφορές ανάμεσά μας. Είμαστε επαγγελματίες μελισσοκόμοι, ζούμε από τις μέλισσες και αγωνιούμε για το μέλλον του κλάδου μας. Δώστε μας πειστικές απαντήσεις, ότι ο μελισσοκόμος είτε έχει είτε δεν έχει νόμιμο τυποποιητήριο θα είναι στους αποδέκτες του σήματος, εφόσον βεβαίως επακολουθήσει τις νόμιμες διαδικασίες, ότι οι έμποροι διακινητές θα ελέγχονται πραγματικά ώστε να διακινούν μόνο ελληνικό μέλι με το σήμα και ότι η ατάκα του προέδρου «Οι μελισσοκόμοι δεν χρειάζονται το σήμα» ήταν μια ατυχής τοποθέτηση. Αναμένουμε.

Μελισσοκομικός Σύλλογος Ν. Θεσσαλονίκης
Μελισσοκομικός Σύλλογος Σερρών
Σύλλογος Μελισσοκόμων Καρδίτσας
Μελισσοκομικός Συνεταιρισμός Ρεθύμνης ‘ο Θύμος΄
Μελισσοκομικός Σύλλογος Ιωαννίνων ‘ο Αρισταίος’
Πανελλήνιος Σύνδεσμος Μελισσοκόμων Βασιλοτρόφων Παραγωγών Βασιλικού πολτού και Λοιπών προϊόντων κυψέλης

Κοινοποίηση
Επιτροπή Ελληνικού Σήματος
Γραφείο Υπουργού ΥπΑΑΤ κ. Βορίδη
Γραφείο Υφυπουργού κα Αραμπατζή
Μελισσοκομικά Περιοδικά
Διαδίκτυο

Διαβάστε και την Κοινή Απαντητική Επιστολή Μελισσοκομικών Φορέων στην παραπάνω επιστολή της ΕΔΟΜ.

Κάθε χρόνο αποδεικνύεται περίτρανα ότι το πεύκο είναι το πολυτιμότερο μελισσοκομικό φυτό στην Ελλάδα.
Πολλά και σημαντικά είναι τα πλεονεκτήματα της εκμετάλλευσης από τους μελισσοκόμους, σε όλη σχεδόν την Ελλάδα, των εκκρίσεων του κοκκοειδούς Marchallina hellenica. Το κοκκοειδές παρασιτεί σε όλα τα είδη πεύκου της χώρας μας, ίσως με διαφορετικά αποτελέσματα, τόσο στην παραγωγή των εκκρίσεων, όσο και στην επίδραση του παρασίτου στο ξενιστή.

Για το πεύκο ως μελισσοκομικό φυτό έχουμε γράψει πολλές φορές στη Μελισσοκομική Επιθεώρηση, από τον πρώτο χρόνο της έκδοσης της (1987).

Ένα σημαντικό πλεονέκτημα των μελισσών που παραμένουν το χειμώνα στα πευκοδάση είναι η μικρότερη ανάγκη ύπαρξης στην κυψέλη αποθεμάτων μελιού. Αυτό γιατί το κοκκοειδές, ο «εργάτης του πεύκου», συνεχίζει να τρέφεται και επομένως να παράγει εκκρίσεις. Σταμάτα να παράγει μελιτώματα σε πολύ δυσμενείς συνθήκες και στη διάρκεια των εκδύσεων της ολοκλήρωσης της ανάπτυξης του.

Αυτές τις ημέρες, οι προνύμφες (2 ου σταδίου) του εργάτη Marchallina hellenica έχουν σταματήσει να τρέφονται, μετακινούνται, για να εγκατασταθούν σε νέα θέση πάνω στα ίδια δέντρα. Οι μελισσοκόμοι-γνώστες του πεύκου («πευκάδες») λένε στη φάση αυτή ότι ο εργάτης «αλλάζει σκάλα». Αναμένεται οι εκκρίσεις να ξαναρχίσουν σε λίγες μέρες και σε περίπτωση που συνεχιστεί η καλοκαιρία των τελευταίων ημερών, συστήνεται σε όσους έχουν τη δυνατότητα, την επιθυμία και προπαντός τα κατάλληλα μελίσσια (ανανεωμένο πληθυσμό-αποθέματα γύρης), να μετακινηθούν σε πευκοδάσος.

Είναι η περίοδος στην οποία θα βάζαμε τίτλο «το μέλι του 40ημέρου πριν τα Χριστούγεννα».

Δημήτρης Τσέλιος
τ. Διευθυντής Ινστιτούτου Μελισσοκομίας ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε.
τηλ. 6976027907

Βαγγέλης Τσέλλιος
Γεωπόνος- Μελετητής ΜSc Μελισσοκομίας
τηλ. 6973791716

Απορίες και διευκρινίσεις σχετικά με το άρθρο ή με όποιο άλλο θέμα θέλετε επικοινωνήστε με το περιοδικό Μελισσοκομική Επιθεώρηση πατώντας εδώ.

Για την κατάρτισή σας,
επιλέξτε πηγές πληροφόρησης με επιστημονικά τεκμηριωμένη γνώση

ΜΕΛΕΤΟΥΜΕ ΤΙΣ ΙΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΜΕΤΑΦΕΡΕΙ Η ΒΑΡΡΟΑ ΣΤΙΣ ΜΕΛΙΣΣΕΣ ΚΑΙ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ  ΣΑΣ

Η βαρρόα θανατώνει τα μελίσσια με τους ιούς που μεταφέρει. Ακόμα και μετά την καταπολέμηση της, οι ιοί παραμένουν και μειώνουν το γόνο, τον πληθυσμό των μελισσιών και μηδενίζουν την παραγωγή.

Το Εργαστήριο Μελισσοκομίας ΑΠΘ, στα πλαίσια διδακτορικής διατριβής  ανέπτυξε  τεχνικές και έχει τα μέσα να αναγνωρίσει ιώσεις που μεταφέρει η βαρρόα και να συσχετίσει  την παρουσία τους με το βαθμό προσβολής  από βαρρόα.

Η εργασία αυτή θα βοηθήσει σημαντικά στον αγώνα των μελισσοκόμων να περιορίσουν τις άμεσες και έμμεσες απώλειες  από τη βαρρόα.

Στην προσπάθεια αυτή χρειάζεται όμως η βοήθεια των μελισσοκόμων. Απαιτούνται δείγματα μελισσών από διαφορετικές περιοχές της χώρας για να μελετήσουμε τη σχέση βαρρόα και ιού τον παραμορφωμένων φτερών.

Σε αυτή τη φάση χρειαζόμαστε μέλισσες από μελίσσια στα οποία έχει γίνει φθινοπωρινή καταπολέμηση για τη βαρρόα.

Παρακαλούνται όσοι μελισσοκόμοι ενδιαφέρονται να ακολουθήσουν τις παρακάτω οδηγίες

ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ

Χρησιμοποιείστε 3 τυχαία μελίσσια του μελισσοκομείου σας και για ΚΑΘΕ ΕΝΑ ΑΠΟ ΑΥΤΑ ακολουθήστε την παρακάτω διαδικασία:

1. Για να εκτιμηθεί ο βαθμός προσβολής από βαρρόα, σε γυάλινο ή πλαστικό δοχείο τοποθετείστε  διάλυμα οινοπνεύματος – νερού 1:1 μέχρι τη μέση. Σε αυτό ρίξτε  100 περίπου μέλισσες συνολικά από 3 πλαίσια γόνου. Δεν χρειάζεται  ψυγείο ή κατάψυξη μέχρι την αποστολή του στο εργαστήριο.

• Για να εκτιμηθεί το φορτίο των ιών, από κάθε ένα πλαίσιο τοποθετείστε 10 μέλισσες σε ένα δοχείο (δηλαδή από ένα δεκάρι μελίσσι 10 μέλισσες από καθένα από τα δέκα πλαίσια δηλαδή συνολικά περίπου 100 μέλισσες). Τοποθετείστε τα  δοχεία με τις μέλισσες αυτές στην κατάψυξη μέχρι την αποστολή τους στο εργαστήριο μαζί με μια παγοκύστη.

*Καλό θα ήταν τα μελίσσια αυτά να σημειωθούν σε περίπτωση που χρειαστούμε ξανά μέλισσες την άνοιξη

Παρακαλούμε τα δείγματα  να σταλούν με  courier (ΓΕΝΙΚΗ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ) στη διεύθυνση:  Εργαστήριο Μελισσοκομίας, Αγρόκτημα Πανεπιστημίου, Θέρμη Θεσσαλονίκης, τηλ 2310 991753 με  χρέωση του Εργαστηρίου.

Επισημαίνεται ότι η δράση αυτή ΔΕΝ σχετίζεται με οποιονδήποτε ελεγκτικό μηχανισμό.

Τα αποτελέσματα των αναλύσεων θα γνωστοποιηθούν αποκλειστικά και μόνο στον εκάστοτε μελισσοκόμο και η χρήση των στοιχείων στην έρευνα θα είναι ΑΝΩΝΥΜΗ.

Μαζί με τα δείγματα συμπληρώστε  τα παρακάτω στοιχεία:

Όνομα:……………………..
Τηλέφωνο επικοινωνίας:…………………………..
Περιοχή μελισσοκομείου:…………………………..
Φάρμακα που χρησιμοποιήθηκαν για βαρρόα:…………………………………………..
Ημερομηνία θεραπείας για βαρρόα:…………………………………………………………..
Αριθμός επεμβάσεων για βαρρόα:……………….………………………….

* Για οποιαδήποτε διευκρίνηση καλέστε στο 6970298873 – Υπ. Διδάκτορας Εργαστηρίου Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας Α.Π.Θ.  Παπαδοπούλου Φωτεινή.

—————————————————————————————–

Απορίες και διευκρινίσεις σχετικά με το άρθρο ή με όποιο άλλο θέμα θέλετε επικοινωνήστε με το περιοδικό Μελισσοκομική Επιθεώρηση πατώντας εδώ.

Για την κατάρτισή σας,
επιλέξτε πηγές πληροφόρησης με επιστημονικά τεκμηριωμένη γνώση

Παρακαλώ να μου υποδείξετε μια απλή μέθοδο επιλογής στα μελίσσια μου ώστε να αυξήσω τις αποδόσεις μου.
Κυριακού Α. Θεσσαλονίκη

Μια τεχνική που εφαρμόζεται και ιδιαίτερα σε επίπεδο πολλών μελισσιών είναι να ξεχωρίσουν ένα-ένα τα χαρακτηριστικά. Π.χ. η παραγωγή σε μέλι θυμαριού. Ισοδύναμα μελίσσια, όσο γίνεται, συγκρίνονται ως προς τον αριθμό πλαισίων μελιού που τρυγήθηκαν. Απλά, με έναν μαρκαδόρο στο καπάκι, όταν αφαιρεθούν τα πλαίσια σε κάθε τρύγο. Στη συνέχεια μεταφέρονται τα δεδομένα στο χαρτί ή τον υπολογιστή. 

Με το στοιχείο αυτό μπορείτε να εντοπίσετε τα μελίσσια εκείνα που διακρίθηκαν. Που έδωσαν δηλαδή το περισσότερο μέλι. Από τα 200, θα πρέπει να ξεχωρίσουν 5-10 το πολύ μελίσσια. 

Σε αυτά τα λίγα μελίσσια θα μπορεί να ενταχθεί ένα ακόμα κριτήριο επιλογής. Που όπως αναφέρετε κι εσείς ίσως από τα πιο σημαντικά είναι η αντοχή σε ασθένειες ή αλλιώς η λεγόμενη εξυγιαντική συμπεριφορά. Από μία τέτοια σύγκριση θα προκύψουν το κορυφαίο ή τα 2-3 καλύτερα μελίσσια στο σύνολο. 

Ένα ασφαλές, δοκιμασμένο, σχετικά εύκολο και αξιόπιστο σύστημα είναι με το κόψιμο ίδιου μεγέθους κηρήθρας σφραγισμένου γόνου από τα ελεγχόμενα μελίσσια και τοποθέτηση του στην κατάψυξη για μια μέρα. Την επόμενη, το επιστρέφετε στο κάθε μελίσσι και παρατηρείτε πιο από όλα, θα το καθαρίσει πλήρως το συντομότερο. Ουσιαστικά δηλαδή εντοπίζετε αυτό το μελίσσι που πιθανόν έχει τη μεγαλύτερη ικανότητα να εντοπίζει το πρόβλημα (στη συγκεκριμένη περίπτωση νεκρός γόνος) και να το απομακρύνει. Η ικανότητα αυτή μπορεί να συνδέεται με καλύτερη συμπεριφορά, απέναντι στη βαρρόα. 

Από τα 2-3 μελίσσια που διακρίθηκαν στις δύο παραμέτρους, κάνετε βασιλοτροφία την επόμενη χρονιά και αλλάζετε σίγουρα όλες εκείνες τις βασίλισσες που ανεξαρτήτως ηλικίας δεν είχαν καλά αποτελέσματα αποδόσεων.

Το πρόγραμμα αυτό, επιλογής και βελτίωσης, δεν τελειώνει ποτέ. Κάθε χρόνο ακολουθείτε την ίδια τακτική με το σύνολο των μελισσιών πάντα να συμμετέχει και κάθε χρονιά εντοπίζετε εκείνα τα μελίσσια που ξεχωρίζουν. Μία τέτοια προσέγγιση με σταθερή και απλή μέθοδο, ενδέχεται να δώσει άμεσα καλά αποτελέσματα.

Διαβάστε επίσης το εκπληκτικό άρθρο “Βασιλοτροφία. Μία επαναστατική λύση σ’ένα μεθοδολογικό πρόβλημα,που αλλάζει τη μελισσοκομία“

Απορίες και διευκρινίσεις σχετικά με το άρθρο ή με όποιο άλλο θέμα θέλετε επικοινωνήστε με το περιοδικό Μελισσοκομική Επιθεώρηση πατώντας εδώ.

Για την κατάρτισή σας,
επιλέξτε πηγές πληροφόρησης με επιστημονικά τεκμηριωμένη γνώση

Υπάρχει ο ισχυρισμός ότι λόγω του γεγονότος ότι το μέλι είναι παχύρευστο παραμένει για αρκετό χρόνο στα δόντια κι έτσι ευνοεί την τεριδόνα.
Η παρατήρηση ότι το μέλι δύσκολα φεύγει από το κουτάλι οδήγησε σε αυτό το συμπέρασμα χωρίς να ληφθεί υπόψη η θερμοκρασία του σώματος που ρευστοποιεί το μέλι ούτε η παρουσία του νερού το οποίο απορροφάται από το μέλι και διαλύεται στο σάλιο. Παράλληλα παράγεται υπεροξείδιο του υδρογόνου το οποίο έχει αντιμικροβιακές ιδιότητες και μειώνει παράλληλα την οξύτητα του σάλιου.
Στη Νέα Ζηλανδία μέλια με υψηλό δείκτη παραγωγής υπεροξειδίου του υδρογόνου χαρακτηρίζονται ως “αντισηπτικά”.
Έρευνα στο πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ στο Ισραήλ έδειξε ότι το μέλι σε αυξημένη ποσότητα εμποδίζει την αύξηση της τεριδόνας των δοντιών.

Από το βιβλίο Honig koestlich und gesund (Μέλι νόστιμο και υγιεινό) της διατροφολόγου Renate Frank.
Στο DBJ 3/15.

Απορίες και διευκρινίσεις σχετικά με το άρθρο ή με όποιο άλλο θέμα θέλετε επικοινωνήστε με το περιοδικό Μελισσοκομική Επιθεώρηση πατώντας εδώ.

Για την κατάρτισή σας,
επιλέξτε πηγές πληροφόρησης με επιστημονικά τεκμηριωμένη γνώση

Hand photo created by wavebreakmedia_micro – www.freepik.com

Τανανάκη Χρύσα
Εργαστήριο Μελισσοκομίας –Σηροτροφίας Α.Π.Θ.
tananaki@agro.auth.gr

 Η πρόπολη αποτελεί ένα προϊόν που παράγουν οι μέλισσες προκειμένου να χρησιμοποιηθεί από αυτές για προστατευτικούς σκοπούς, έναντι παθογόνων, εχθρών και αντίξοων καιρικών συνθήκων. Οι ευεργετικές ιδιότητές της έγιναν από νωρίς αντιληπτές από το άνθρωπο γι’ αυτό και χρησιμοποιήθηκε στην παραδοσιακή ιατρική. Οι επουλωτικές, αντιμυκητιακές και αντιφλεγμονώδεις δράσεις της είναι ιδιαίτερα αποδεκτές από την επιστημονική κοινότητα, καθώς εκτός από εμπειρικές αναφορές υπάρχει και πληθώρα ερευνητικών δεδομένων. Το έντονο και αυξανόμενο ερευνητικό ενδιαφέρον για την προέλευση, τη σύσταση και τις βιολογικές δράσεις αυτού του μελισσοκομικού προϊόντος γίνεται αντιληπτό από τον μεγάλο αριθμό ερευνών/εφαρμογών που δημοσιεύονται/ανακοινώνονται και που την τελευταία δεκαετία ξεπερνά τις 2.000 ετησίως. Παρά τις αυξημένες βιολογικές εφαρμογές της οι πληροφορίες που δίνονται για τις δράσεις της έναντι των ιών είναι περιορισμένες, καθώς η δομή και η λειτουργία των συστατικών της έναντι αυτών των παθογόνων απαιτούν σύγχρονες τεχνικές ανάλυσης για την κατανόηση των εμπλεκόμενων μηχανισμών και την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων.

Οι ιοί είναι υποχρεωτικά ενδοκυτταρικοί καθώς δεν διαθέτουν τα απαραίτητα γονίδια, ένζυμα και μηχανισμούς για αναπαραγωγή. Λόγω του μεγέθους τους (20-1000 nm) χρειάστηκε να κατασκευαστεί το πρώτο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο (1938) για να παρατηρηθούν. Αργότερα στις δεκαετίες του ‘80 και ’90 η πρόοδος στη μοριακή βιολογία επέτρεψε την αναγνώριση πολλών από αυτούς. Απουσία μηχανισμών αναπαραγωγής, οι ιοί προσβάλουν φυτικά, ζωικά, ανθρώπινα κύτταρα ακόμη και βακτήρια (κύτταρα-ξενιστές) προκειμένου να επιβιώσουν και να πολλαπλασιαστούν. Αρχικά ο ιός συνδέεται σε συγκεκριμένα μόρια της επιφάνειας του κυττάρου-ξενιστή, διαπερνά την κυτταρική μεμβράνη και διεισδύει στο εσωτερικό του κυττάρου. Εκεί «αναγκάζει» το κύτταρο να παράξει ιικές πρωτεΐνες και να σχηματίσει εκατοντάδες νέα σωματίδια του ιού, ενώ στη συνέχεια οι νέοι ιοί διαφεύγουν από το κύτταρο για να συνεχίσουν το καταστροφικό τους έργο. Πολλές ασθένειες του ανθρώπου προκαλούνται από τους ιούς, όπως η γρίπη, η ανεμοβλογιά ο έρπης, το AIDS και η ηπατίτιδα. Είναι πολύ ανθεκτικοί σε χαμηλές θερμοκρασίες και απαιτούν θερμοκρασίες μεγαλύτερες από τους 60 ⁰C ή τη χρήση απολυμαντικών ή οξειδωτικών παραγόντων για να αδρανοποιηθούν. Παρουσιάζουν ιδιαίτερη εξειδίκευση (συνήθως προσβάλλουν ένα οι λίγα είδη οργανισμών) και πολλοί από αυτούς μεταλλάσσονται σε νέα στελέχη. Εξαιτίας των λίγων γονιδίων που διαθέτουν αναπαράγονται πολύ γρήγορα, ενώ πολλοί από αυτούς παρουσιάζουν έντονη μεταδοτικότητα δημιουργώντας πολλές φορές σημαντικά προβλήματα, όπως τον τελευταίο καιρό συμβαίνει με τον νέο κορονοϊό (covid -19). Για την πρόληψη και αντιμετώπισή τους η επιστημονική κοινότητα εστιάζεται στην παραγωγή εμβολίων και αντιικών φαρμάκων.

Στο πλαίσιο όλων των προαναφερόμενων δεδομένων τίθεται το ερώτημα αν η πρόπολη εμφανίζει δράσεις έναντι των ιογενών ασθενειών. Η ασφαλέστερη οδός για να απαντηθεί το ερώτημα είναι η διερεύνηση τεκμηριωμένων επιστημονικών δεδομένων. Στις επόμενες παραγράφους παρατίθενται εν’ συντομία τεκμηριωμένες δοκιμές αποτελεσματικής χρήσης εκχυλισμάτων πρόπολης για την αντιμετώπιση τέτοιου είδους προβλημάτων.

Α. Ιός της γρίπης

Οι ιοί της γρίπης συνήθως προσβάλλουν μόνο ένα είδος και δεν μεταδίδονται σε άλλα. Ωστόσο, έχουν πλέον παρατηρηθεί περιπτώσεις γρίπης των πτηνών σε ανθρώπους. Από το πλήθος των διαφορετικών τύπων γρίπης των πτηνών, τέσσερεις προσβάλουν τον άνθρωπο (H5N1, H7N3, H7N7 και H9N2) προκαλώντας τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της γρίπης με υψηλό πυρετό, πολύ συχνά πνευμονία αλλά και σοβαρές επιπτώσεις σε άλλα ζωτικά όργανα.

Δείγματα πρόπολης από Βουλγαρία, Αλβανία, Αίγυπτο Βραζιλία, Μογγολία και Κανάριους Νήσους δοκιμάστηκαν έναντι του ιού των πτηνών H7N7. Ειδικότερα οι επιδράσεις στην κυτταροπαθογόνο δράση του ιού που απομονώθηκε από αυγά κότας δοκιμάστηκε για εννέα δείγματα πρόπολης. Το 89% των εκχυλισμάτων πρόπολης παρουσίασε αντιική δράση, με το 67% αυτών να χαρακτηρίζεται ως σημαντική (συντελεστής εκλεκτικότητας (SI)>4) και με ένα δείγμα από τις Κανάριους Νήσους να παρουσιάζει ιδιαίτερα υψηλή δράση. Στην έρευνα αυτή η πιθανή αντιική δράση της πρόπολης αποδόθηκε στα φλαβονειδή που περιέχει, ενώ παράλληλα σημειώθηκε ότι πολλά από τα αταυτοποίητα μέχρι στιγμής συστατικά της μπορεί να είναι ευεργετικά (Kujumgiev, et al., 1999).

O ιός της γρίπης τύπου Α (Η1Ν1) που αρχικά ονομάστηκε γρίπη των χοίρων είναι ένας υπότυπος της γρίπης που μπορεί να μη δημιουργήσει συμπτώματα όταν μεταδοθεί στον άνθρωπο, αλλά και να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στο αναπνευστικό σύστημα. Μελετήθηκε εργαστηριακά μέσω μικροσκοπικής παρατήρησης των κυτταρικών μεταβολών, η αντιική δράση διαλυμάτων πρόπολης έναντι του H1N1 πριν και μετά την επιμόλυνση νεφρικών κύτταρων που χρησιμοποιήθηκαν ως ξενιστές του ϊού. Αν και οι αποτελεσματικές συγκεντρώσεις των διαλυμάτων πρόπολης παρουσίαζαν επιπρόσθετα και κυτταροτοξική δράση μη επιτρέποντας την πρακτική χρήση τους εντούτοις στην έρευνα αυτή επισημαίνεται η συμβολή των συστατικών της πρόπολης στην διακοπή του μηχανισμού πολλαπλασιασμού του ιού καθώς και στη θωράκιση των κυττάρων ξενιστών έναντι της ιϊκής προσβολής (Governa et al., 2019)

Β. Ο ιός του έρπητα

Ο ιός HSV-1 προκαλεί βλάβες κυρίως στην στοματική κοιλότητα και είναι γνωστός συνήθως με τη μορφή του επιχείλιου έρπητα, ενώ ο HSV-2 είναι ο έρπης των γενετικών οργάνων. Χαρακτηριστικό όλων των ερπητοϊών είναι ότι μετά την υποχώρηση της αρχικής λοίμωξης, δεν εγκαταλείπουν τον ανθρώπινο οργανισμό, αλλά διατηρούνται σε λανθάνουσα κατάσταση, που αργότερα μπορεί να ενεργοποιηθεί.

Σε σχετική έρευνα ελέγχθηκε η δράση εκχυλισμάτων πρόπολης σε συγκεντρώσεις 25, 50, 100, 200, και 400 μg/ml έναντι των δυο προαναφερόμενων ιών. Υψηλότερες συγκεντρώσεις δεν χρησιμοποιήθηκαν καθώς σε προπειράματα διαπιστώθηκε ότι έχουν τοξική δράση, έναντι των ηπατικών κυττάρων που χρησιμοποιήθηκαν ως κύτταρα-ξενιστές. Στα προσβεβλημένα από τον ιό κύτταρα που εφαρμόστηκε η πρόπολη (100μg/ml) δεν παρουσιάστηκαν παθολογικές μεταβολές (μορφολογικές και δομικές αλλοιώσεις) που σχετίζονται με την ανάπτυξη ιού, αποδεικνύοντας ότι αυτή δρα προστατευτικά στο κύτταρο έναντι των ιών. Επιπρόσθετα η πρόπολη φάνηκε να αναστέλλει τον αναδιπλασιασμό των ιών και μάλιστα σε ρυθμό παρόμοιο με αυτό του φαρμακευτικού σκευάσματος Acyclovir που χρησιμοποιείται ως θεραπευτική αγωγή για την αντιμετώπισή τους. Σε δοκιμές εφαρμογής μιγμάτων πρόπολης και αντιβιοτικού διαπιστώθηκε συνεργιστική δράση με καλύτερη αποτελεσματικότητα έναντι των ιών και κυρίως έναντι του HSV-1 (Yildirim et al., 2016)

Για την ασφαλή δοκιμή υδατο-αιθανολικών διαλυμάτων πρόπολης (30 και 50%), αρχικά ελέγχθηκε η πιθανή κυτταροτοξική τους δράση. Στη συνέχεια διερευνήθηκε η πιθανή τους δράση έναντι των ερπητοϊών HSV-1 (επιχείλιος έρπης) και VZV (έρπης ζωστήρα), καθώς και του αδενοϊού τύπου 5 (ADV5) που προκαλεί λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος. Ως κύτταρα ξενιστές για τον ιό χρησιμοποιήθηκαν τα HeLa MG63. Αραιωμένα διαλύματα των εκχυλισμάτων πρόπολης δοκιμάστηκαν και τα αποτελέσματα συγκρίθηκαν με αυτά της ακικλοβίρης (που χρησιμοποιείται σε αντιικά σκευάσματα) του χλωρογενικού οξέος, του καφεϊκού οξέος και της γκουαρσετίνης. Για την εκτίμηση των δράσεων μελετήθηκε ο βαθμός των δομικών αλλαγών που προκάλεσαν οι ιοί στα κύτταρα-ξενιστές απουσία και παρουσία των προαναφερθέντων ουσιών και των διαλυμάτων πρόπολης, και εφαρμόστηκε η τεχνική του ανοσοφθορισμού. Διαπιστώθηκε ότι τα εκχυλίσματα πρόπολης παρουσιάζουν σημαντική δράση έναντι των ερπητοϊών HSV-1, VZV, ενώ τα υδατικά διαλύματα έναντι του αδενοϊού τύπου 5 (Hazem, 2017).

Γ. Χρήση της πρόπολης σε ιογενείς ασθένειες ζώων

Εκτός από εργαστηριακές δοκιμές που αφορούν ιούς που προσβάλλουν τον άνθρωπο έχει διερευνηθεί επίσης η χρήση της πρόπολης έναντι αυτών που δημιουργούν προβλήματα σε ζώα, με στόχο είτε την προληπτική εφαρμογή της στο σιτηρέσιο τους, είτε την ανάπτυξη θεραπευτικών πρωτοκόλλων. Ειδικότερα ερευνητικά δεδομένα αντιικής δράσης της πρόπολης σε ζώα είναι τα ακόλουθα.

Iογενής νόσος Newcastle (ND)

Είναι μια μεταδοτική ασθένεια των πτηνών που σπάνια μεταδίδεται και στον άνθρωπο, προκαλώντας ήπιο πυρετό και / ή επιπεφυκίτιδα. Η επικινδυνότητα είναι πολύ υψηλή όμως κυρίως για τα οικόσιτα πουλερικά λόγω της υψηλής ευαισθησίας τους και της πιθανότητας σοβαρών επιπτώσεων σε ορνιθοτροφεία. Μελετήθηκε η δράση εκχυλισμάτων πρόπολης από την Αίγυπτο έναντι του ιού ND σε εμβυοκύτταρα κοτόπουλου CEF ως ξενιστές. Βρέθηκε θετική επίδραση με μείωση των κυτταρικών μεταβολών και διαπιστώθηκε διαφορετική προστατευτική δράση της πρόπολης εξαρτώμενη της προέλευσής της (Abd El-Hady et al., 2007)

Νόσος του Aujeszky (PRV)

Η νόσος του Aujeszky (PRV) είναι μια ιογενής ασθένεια που προσβάλει τους χοίρους έχοντας δημιουργήσει έντονα προβλήματα στο παρελθόν στις Η.Π.Α. Μελετήθηκε η δράση αιθανολικών διαλυμάτων πρόπολης έναντι του ιού χρησιμοποιώντας νεφρικά κύτταρα ζώου (MDBK) ως ξενιστές του PRV. Διαπιστώθηκε ότι κύτταρα που είχαν δεχτεί δύο ώρες πριν την προσβολή από τον ιό διάλυμα πρόπολης 0.5 mg/ml δεν υπέστησαν αισθητές δομικές αλλοιώσεις μετά την προσβολή, αποδεικνύοντας την δυνατότητα χρήσης της πρόπολης ως μέτρο πρόληψης των χοίρων από την νόσο του Aujeszky (Búrquez et al., 2015)

Ο ιός CDV

Ο ιός CDV προσβάλει κυρίως τους σκύλους δημιουργώντας προβλήματα στο αναπνευστικό γαστρεντερικό αλλά και στο νευρικό σύστημα των ζώων, τα οποία εμφανίζουν υψηλό πυρετό, φλεγμονή στα μάτια και τη μύτη, απώλεια όρεξης και δυσκινησία. Ερευνήθηκε η δράση εκχυλισμάτων πρόπολης, καθώς και τριών φλαβονοειδών που συνήθως περιέχονται σε αυτή (γκουαρσετίνης, ναρινγενίνης, πινοσεμπρίνης) έναντι του ιού CDV. Διαπιστώθηκε η αποτελεσματικότερη δράση της πρόπολης έναντι των άλλων ουσιών όταν αυτή εφαρμόστηκε πριν την εισαγωγή του ιικού φορτίου καθώς παρατηρήθηκε μείωση της ιικής έκφρασης και αύξηση της κυτταρικής βιωσιμότητας (González-Búrquez et al., 2018)

Αν και τα ακριβή συστατικά της πρόπολης που δρουν αντιικά δεν έχουν πλήρως ταυτοποιηθεί εντούτοις η δράση της έχει αποδοθεί, είτε στην αλληλεπίδραση φλαβονειδών και φαινολικών οξέων με ιικές πρωτεΐνες με τις οποίες σχηματίζουν ασταθή σύμπλοκα και ως εκ τούτου μεταβάλλουν/εμποδίζουν την προσρόφηση και διείσδυση του ιού στο κύτταρο-ξενιστή, είτε στην δημιουργία προστατευτικού τοιχώματος στην κυτταρική μεμβράνη του κυττάρου-ξενιστή που δεν επιτρέπει την είσοδο του ιού. Επιπρόσθετα κάποια από τα συστατικά της πρόπολης φαίνεται να παρεμβαίνουν στη σύνθεση του ιικού γονιδιώματος παρεμποδίζοντας το μηχανισμό αναδιπλασιαμού τους και επομένως στον πολλαπλασιασμό τους.

Η δράση της πρόπολης έναντι των ιών αποδίδεται στην χημική της σύνθεση, η οποία είναι άμεσα συσχετιζόμενη με τη γεωγραφική προέλευσή της (Silva-Carvalho et al., 2015). Η διαφορετική χλωρίδα της κάθε περιοχής παρέχει διαφορετικής σύστασης ρητίνες, ενώ η θερμοκρασία περιβάλλοντος επιδρά αφενός στη φυσιολογία των φυτών και αφετέρου στη συμπεριφορά της μέλισσας κατά τη συλλογή. Οι μέλισσες μπορούν να συλλέξουν μόνο εκείνες τις ρητίνες που μπορούν να «πλάσουν» με τα πόδια και τα στοματικά τους μόρια, και να κουβαλήσουν στο καλαθάκι της γύρης. Παραλλακτικότητα εμφανίζεται και μεταξύ των ειδών των μελισσών. Έτσι για παράδειγμα τα συστατικά και οι δράσεις της πρόπολης που παράγει η Apis mellifera είναι διαφορετικές από αυτές των ειδών των άκεντρων μελισσών (Meliponini) της Λατινικής Αμερικής.

Πίνακας: Συσχέτιση τη γεωγραφικής προέλευσης της πρόπολής με πιθανές δράσεις της έναντι ιών στόχων

Προέλευση	Ιός/οι	Δράση/αποτελεσματικότητα
Ευρωπαϊκού τύπου/Λεύκες	Ερπητοϊοί τύπου 1 (HSV-1) και 2 (HSV-2)	Υψηλή προστασία με εφαρμογή πρόπολης πριν την προσβολή
Καφέ πρόπολη Βραζιλίας/B. dracunculifolia	Ερπητοϊός τύπου 2 (HSV-2)	Αποτελεσματική έναντι του ιού
Βραζιλιάνικη πρόπολη	Ιoί τη γρίπης Η2Ν2, Η3Ν2,	Παρεμποδίσεις στον αναδιπλασιασμό του ιού
Πράσινη πρόπολη Βραζιλίας/ B. dracunculifolia, Β.criodeda, Myrceugenia euosmo	Ιός της γρίπης Η1Ν1	Μείωση των επιδράσεων στους πνεύμονες πειραματόζωων
Ευρωπαϊκού τύπου/Λεύκες	Στελέχη των ερπητοϊών τύπου 1 και 2 (HSV-1, HSV-2) Αδενοϊός 2, ιός στοματίτιδας VSV	Μείωση του ιικού φορτίου στους ερπητοϊούς και τον αδενοϊό, λιγότερο αποτελεσματικό στον ιό της στοματίδας
Γεωπρόπολη Βραζιλίας από μέλισσες χωρίς κεντρί (Scaptotrigona postica)	Στέλεχος ερπητοϊού MacIntyre	Αναχαίτιση αναδιπλασιασμού του ιού μέσα στα κύτταρα
Κόκκινη και πράσινη πρόπολης Βραζιλίας	Ιός κοξάκι Β3, Β4 Α9, εντεροϊός 30	Καλή αντιϊκή δράση
Καναδέζικη πρόπολη/ P. trichocarpa and P. tremuloides	Ερπητοϊοί HSV-1 και HSV-2	Μείωση της διείσδυσης του ιού στο κύτταρο
Βραζιλιάνικη πράσινη πρόπολη /B. dracunculifolia	Ιός της γρίπης Η1Ν1	Ικανοποιητική αναχαίτιση στον πολλαπλασιασμό του ιού
Βραζιλιάνικη πράσινη πρόπολη	Ιός AIDS τύπου HIV-1	Το μορονικό οξύ που βρέθηκε στην πρόπολη παρουσίασε μείωση στο ρυθμό διπλασιασμού του ιού
Μεσογειακή πρόπολη από το Ισραήλ/Populus spp., Eucalyptus spp., Castanea sativa	Τ-λεμφοτρόπος ιός τύπου 1	Αναχαίτιση στον μηχανισμό πολλαπλασιασμού του ιού

Αξίζει να σημειωθεί ότι στις περισσότερες των ερευνών, oι δοκιμές έχουν υλοποιηθεί σε κυτταρικές σειρές και όχι σε πειραματόζωα ή δεν αποτελούν κλινικές μελέτες στον άνθρωπο. Οι συνήθεις μορφές χορήγησης αφορούν αλκοολικά ή υδατικά εκχυλίσματα, που είναι και οι πιο συχνές πρακτικές οικιακής ή φαρμακευτικής παρασκευής σκευασμάτων πρόπολης. Σε αρκετές περιπτώσεις οι δράσεις της πρόπολης έναντι των ιών δεν έχουν αποκωδικοποιηθεί πλήρως και δεν έχει διευκρινιστεί επακριβώς η σχέση συγκεκριμένων συστατικών της έναντι αυτών. Είναι όμως αποδεκτό με βάση τις πειραματικές μελέτες, ότι αν και η πρόπολη είναι δύσκολο να δράσει έναντι των ιών όταν αυτός βρίσκεται μέσα στο κύτταρο-ξενιστή, δηλαδή μετά τη προσβολή, εντούτοις η χρήση της θωρακίζει τα κύτταρα εμποδίζοντας την διέλευση του ιού από την κυτταρική μεμβράνη. Έτσι η πρόπολη εκτός από ένα μελισσοκομικό προϊόν με έντονη αντιμυκητιακή και αντιφλεγμονώδη δράση μπορεί να αντιμετωπιστεί και ως ένα προϊόν που θωρακίζει τον ανθρώπινο οργανισμό έναντι αρκετών ιογενών ασθενειών. Αυτό αποδεικνύεται πρακτικά από το γεγονός ότι μετά τα τεκμηριωμένα ερευνητικά δεδομένα δράσης της της πρόπολης έναντι ερπητοϊών, αρκετά εμπορικά σκευάσματα με πρόπολη κυκλοφορούν στην αγορά για την αντιμετώπιση του έρπη. Τα μέχρι τώρα πειραματικά δεδομένα σε συνδυασμό με τις νέες τεχνολογικές δυνατότητες ταυτοποίησης των συστατικών και κατανόησης των μηχανισμών δράσης της, δημιουργούν ένα ιδανικό περιβάλλον για νέες μελλοντικές τεκμηριωμένες εφαρμογές της πρόπολης ακόμη και σε άλλες ιογενείς ασθένειες. Προς την κατεύθυνση αυτή δρα καταλυτικά και το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια ερευνητικά δεδομένα αποδεικνύουν ότι υπάρχει σοβαρή ιική ανθεκτικότητα σε πολλά από τα υπάρχοντα αντιιικά φάρμακα, δημιουργώντας την ανάγκη για αναζήτηση νέων πιο δραστικών και εύκολα προσβάσιμων, όπως αυτά που προέρχονται από φυσικά προϊόντα χαμηλής τοξικότητας.

Βιβλιογραφία

Abd El-Hady F.K., Hegazi A.G. Wollenweber E. (2007). Effect of Egyptian Propolis on the Susceptibility of LDL to Oxidative Modification and its Antiviral Activity with Special Emphasis on Chemical Composition,

Z. Naturforsch C., 62, 645-655.

Búrquez M. D. J. G., Mosqueda M. D. L. J., Mendoza H. R., Soto Zárate C. I., Miranda L. C., Sánchez T. A. C. (2015). Protective effect of a Mexican propolis on MDBK cells exposed to Aujeszky’s disease virus (pseudorabies virus) African Journal of Traditional, Complementary and Alternative Medicines, 12(4):106–111.

González-Búrquez M.J, González-Díaz F.R., García-Tovar C.G., Carrillo-Miranda L., Soto-Zárate C.I, Canales-Martínez M. M., Penieres-Carrillo J.G. Crúz-Sánchez T.A. Fonseca-Coronado S. (2018). Comparison between In Vitro Antiviral Effect of Mexican Propolis and Three Commercial Flavonoids against Canine Distemper Virus, Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2018:1-9.

Governa P., Cusi M.G., Borgonetti V. Sforcin J.M., Terrosi C, Baini G, Miraldi E., Biagi M., (2019) Beyond the Biological Efect of a Chemically Characterized Poplar Propolis: Antibacterial and Antiviral Activity and Comparison with Flurbiprofen in Cytokines Release by LPS-Stimulated Human Mononuclear Cells, Biomedicines 7,73, p.10.

Hazem A., Pitică-Aldea I.M., Popescu C., Matei L., Dragu D., Economescu M., Alexiu I., Crişan I., Diaconu C.C., Bleotu C., Lupuliasa D. (2017). The antiviral/virucidal effects of alchoolic and aqueous extracts with propolis, Farmacia, 65(6):867-876.

Kujumgiev A., Tsvetkova I., Serkedjieva Y., Bankova V., Christov R., Popov S. (1999). Antibacterial, antifungal and antiviral activity of propolis of different geographic origin. J Ethnopharmacol, 64: 235-240.

Silva-Carvalho R., Baltazar F., Almeida-Aguiar C. (2015) Propolis: A Complex Natural Product with a Plethora of Biological Activities That Can Be Explored for Drug Development Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2015:1-29

Yildirim A., Duran G.G., Duran N., Jenedi K., Bolgul B.S., Miraloglu M., Muz M. (2016) Antiviral Activity of Hatay Propolis Against Replication of Herpes Simplex Virus Type 1 and Type 2, MedIcal Science Monitor 22: 422-430.

Απορίες και διευκρινίσεις σχετικά με το άρθρο ή με όποιο άλλο θέμα θέλετε επικοινωνήστε με το περιοδικό Μελισσοκομική Επιθεώρηση πατώντας εδώ.

Για την κατάρτισή σας,
επιλέξτε πηγές πληροφόρησης με επιστημονικά τεκμηριωμένη γνώση