Βαγγέλης Τσέλλιος
Γεωπόνος- Μελετητής
ΜSc Μελισσοκομίας
τηλ. 6973791716

Παρουσιάστηκαν σήμερα (01.03.2021) σε δημόσια διαβούλευση τα βασικά στοιχεία της πολύ-αναμενόμενης πρόσκλησης για το πρόγραμμα των «Νέων Αγροτών» που έρχεται το φθινόπωρο. Στα πολύ θετικά είναι ο διπλασιασμός του «πριμ πρώτης εγκατάστασης». Το βασικό ύψος της πριμοδότησης θα είναι 35.000 ευρώ και θα αυξάνεται κατά 2.500 (συνολικά 37.500 Ευρώ) για τους κατοίκους των ορεινών ή μειονεκτικών περιοχών και μικρών νησιών. Ωστόσο η αύξηση αυτή συνοδεύεται από αύξηση τόσο των προϋποθέσεων ένταξης, όσο και των δεσμεύσεων για αυτούς που θα ενταχθούν.

Για τους νέους μελισσοκόμους το μέγεθος της εκμετάλλευσης τους κατά την ένταξη θα πρέπει να είναι στα 190 μελίσσια και να αυξηθεί στα 244 κατά την ολοκλήρωση του επιχειρηματικού σχεδίου (στα 3-4  χρόνια). Μετά από την ολοκλήρωση, οι δικαιούχοι θα πρέπει να παραμείνουν ακόμη 3 χρόνια ως αγρότες (ενταγμένοι μάλιστα στο κανονικό καθεστώς), φτάνοντας συνολικά τα 7 χρόνια δέσμευση.

Παρατηρούμε δηλαδή ένα διπλασιασμό τόσο του πριμ (από 17.000-19.500 σε 35.000-37.500), όσο και των δεσμεύσεων (από 3-4 χρόνια σε 7) και του μεγέθους της εκμετάλλευσης (από τα 121 μελίσσια στην ολοκλήρωση των νέων αγροτών του 2017 φτάνουμε στα 244 το 2021).  

Η γεωργική (μελισσοκομική) εκμετάλλευση πρέπει να δηλωθεί στο ΟΣΔΕ του 2021, όποτε οι ενδιαφερόμενοι πρέπει από τώρα να ξεκινήσουν τις διαδικασίες για την απόκτηση και καταχώρηση της. Για όποια νέα εξέλιξη ή διαφοροποίηση (τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν είναι ακόμη προς διαβούλευση) θα ενημερώσουμε με νέο άρθρο.

———————————————————

Για εγγραφή συνδρομητή πατήστε εδω

Απορίες και διευκρινίσεις σχετικά με το άρθρο ή με όποιο άλλο θέμα θέλετε επικοινωνήστε με το περιοδικό Μελισσοκομική Επιθεώρηση πατώντας εδώ.

Για την κατάρτισή σας,
επιλέξτε πηγές πληροφόρησης με επιστημονικά τεκμηριωμένη γνώση

Βαγγέλης Τσέλλιος
Γεωπόνος- Μελετητής
ΜSc Μελισσοκομίας
τηλ. 6973791716

Την προηγουμένη εβδομάδα εκπρόσωποι κάποιων Περιφερειών της χώρας συναντήθηκαν με τον Υφυπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Γιάννη Οικονόμου, με βασικό θέμα και αίτημα την ένταξη όλων των επιλαχόντων των Σχεδίων Βελτίωσης. Ο Υφυπουργός απάντησε μάλλον αρνητικά, λέγοντας ότι έγιναν συζητήσεις με τις ευρωπαϊκές αρχές, αλλά οι κανονισμοί που τις διέπουν δεν επιτρέπουν  τη χρηματοδότηση των επιλαχόντων. Επίσης έγινε γνωστό ότι την ίδια (αρνητική) άποψη είχε και η ελληνική διαχειριστική αρχή του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης. Ελπίζουμε μόνο να μην ανέλαβαν τη «διαπραγμάτευση» με τους Ευρωπαίους αυτοί που συμφωνούσαν προκαταβολικά  μαζί τους.

Όμως ο χρόνος περνάει και η απορροφητικότητα των κοινοτικών πόρων (μέσα από τα σχέδια βελτίωσης) δεν είναι ικανοποιητική. Την ίδια στιγμή οι επιπτώσεις της πανδημίας είναι τεράστιες και το κράτος αναζητά πόρους και τρόπους να τονώσει την ανάπτυξη και τη οικονομική δραστηριότητα. Η έγκριση όλων των επιλαχόντων είναι μια απόφαση που φαινομενικά θα κοστίσει, αλλά στην πραγματικότητα όχι τόσο όσο παρουσιάζεται. Αφενός αρκετά από τα σχέδια θα υλοποιηθούν μερικώς (ή και καθόλου) και αφετέρου θα φέρει κέρδη για το Δημόσιο (με την ιδιωτική συμμετοχή των αγροτών, μέσω των φόρων, του ΦΠΑ και της κυκλοφορίας του χρήματος).

Όσο οι επιλαχόντες (ανάμεσα σε αυτούς μεγάλος αριθμός μελισσοκόμων) περιμένουν την ένταξη τους, πληροφορούμαστε ότι ετοιμάζεται μια παράταση στη δυνατότητα έναρξης υλοποίησης αυτών που έχουν εγκριθεί (προφανώς γιατί πολλοί  αδυνατούν προς το παρόν να προχωρήσουν). Από προηγούμενες προκηρύξεις του προγράμματος είναι γνωστό ότι δεν υλοποιούνται όλες οι εγκεκριμένες αιτήσεις και ένα σημαντικό ποσοστό των κονδυλίων καταλήγει αδιάθετο. Αυτό φαίνεται ότι θα συμβεί και τώρα, όχι μόνο λόγω της οικονομικής κατάστασης, αλλά και εξαιτίας του είδους των επενδύσεων που εγκρίθηκαν. Πολλές από αυτές επιλέχθηκαν όχι επειδή θα εξυπηρετούσαν μια παραγωγική ανάγκη, αλλά για τη βαθμολογία που προσέφεραν, λόγω του μεγάλου ανταγωνισμού μεταξύ των υποψηφίων. Ωστόσο οι γεωργοί που εγκρίθηκαν είναι υποχρεωμένοι να τις υλοποιήσουν, για να διατηρηθούν πάνω από το όριο του πρώτου επιλαχόντα (η ένταξη των επιλαχόντων θα απαλλάξει και αυτούς τους παραγωγούς από «αχρείαστες» επενδύσεις και αυτό είναι ένα επιπλέον όφελος από μια τέτοια απόφαση). Η μη απορρόφηση όμως των πόρων του προγράμματος δεν συνάδει με τις ανάγκες της εποχής. Είναι σίγουρο ότι υπάρχουν αρκετές δυσκολίες στις διαδικασίες των ευρωπαϊκών προγραμμάτων, στη μεταφορά κονδυλίων και στα εμπόδια που πρέπει να υπερκεράσει η ηγεσία του ΥΠΑΑΤ. Αλλά αυτός είναι ο ρόλος που πρέπει να επιτελέσει το Υπουργείο. Να εξυπηρετήσει την αγροτική ανάπτυξη στη χώρα και να βοηθήσει τους παραγωγούς. Η ένταξη όλων των επιλαχόντων των Σχεδίων Βελτίωσης εξυπηρετεί αυτό το σκοπό, βοηθάει στην απορροφητικότητα των ευρωπαϊκών πόρων και στην οικονομική ανάκαμψη. Αν ένα σημαντικό ποσό που προορίζεται για τα Σχέδια Βελτίωσης μείνει αδιάθετο δεν θα υπάρχουν δικαιολογίες, ιδιαίτερα προς αυτούς που θέλουν να επενδύσουν μέσα σε αυτή τη συγκυρία και παραμένουν επιλαχόντες.

---

Για εγγραφή συνδρομητή πατήστε εδω

Απορίες και διευκρινίσεις σχετικά με το άρθρο ή με όποιο άλλο θέμα θέλετε επικοινωνήστε με το περιοδικό Μελισσοκομική Επιθεώρηση πατώντας εδώ.

Για την κατάρτισή σας,
επιλέξτε πηγές πληροφόρησης με επιστημονικά τεκμηριωμένη γνώση

Πρόλογος

Στο τεύχος Μαρτίου-Απριλίου του 2016 της ΜΕ, άνοιξη και τότε, δημοσιεύτηκε άρθρο με τον ίδιο τίτλο, που εστίαζε με απλουστευμένο τρόπο στην ανάλυση κάποιων σκέψεων γύρω από την βασιλοτροφία και το πραγματικό νοημά της, καθώς είχε στόχο τον μελισσοκόμο. Η έκθεση των σκέψεων αυτών είδε το φως, στην Αλεξανδρούπολη (1^ο Πανελλήνιο Συνέδριο  Επαγγελματικής Μελισσοκομίας), στον Πειραιά (5^ο Πανελλήνιο Μελισσοκομικό Συνέδριο) στην Φιλιππιάδα (1^η Διημερίδα για τη Μελισσοκομία στο Δήμο Ζηρού), στην Ρόδο, στην Καρδίτσα, στην Πρέβεζα, και τέλος στην ΜΕ.

Το τωρινό κείμενο έχει σαν στόχο την επιστημονική κοινότητα, και την συζήτηση που δυνητικά θα μπορούσε να ξεκινήσει, παρατηρώντας όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια, μια διάχυτη, αναποτελεσματική πολυδιάσπαση του κλάδου όσον αφορά την βασική αξιολόγηση των προβλημάτων και του σχεδιασμού επίλυσής τους. Την διαπίστωση αυτή, δυσκολεύομαι να την αποδώσω αλλού, παρά τόσο στην έλλειψη γενναιότητας σκέψης και ανάλυσης, όσο και στην πίεση της ερευνητικής υποχρηματοδοτούμενης καθημερινότητας.

Βασιλοτροφία. Μία επαναστατική λύση σε ένα μεθοδολογικό πρόβλημα, που μπορεί να αλλάξει την μελισσοκομία

Περίληψη

Στην εργασία αυτή, εξετάζεται η χρησιμότητα της βασιλοτροφίας, η οποία δεν αναφέρεται μόνο στην άσκηση της μελισσοκομικής τέχνης, σαν τμήμα της Ορθής Μελισσοκομικής Πρακτικής ή σαν μέθοδος «στανταρίσματος» στην παραγωγή της έρευνας, αλλά αποτελεί ένα πολύ ισχυρό μεθοδολογικό εργαλείο για την αντιμετώπιση, μέσω της «γενετικής επιλογής», των προβλημάτων που λόγω της ταχύτατης αλλαγής των περιβαλλοντικών συνθηκών, οι μέλισσες αδυνατούν ή δυσκολεύονται να επιλύσουν. Η λύση που προτείνεται, είναι η οργανωμένη, ει δυνατόν «επιβολή», της χρήσης του εργαλείου της «επιλογής» μέσω της βασιλοτροφίας, μαζικά στο πεδίο άσκησης της μελισσοκομίας.

Εισαγωγή

Το μελισσοκομικό γενετικό υλικό, είναι τόσο σημαντικό, όσο και η υγεία των μελισσών. Η γενετική βελτίωση των μελισσών είναι, εκ των ων ουκ άνευ απαραίτητη ειδικά στις σημερινές αφιλόξενες συνθήκες του περιβάλλοντος γι αυτές. Ένα από τα σημαντικότερα «εργαλεία» στην εξελικτική πορεία του ανθρώπινου είδους είναι η σκέψη. Μια έννοια, χωρίς κοινά αποδεκτό ορισμό, αλλά που κατανοούμε όλοι μας, συμφωνώντας είτε με τον Χάιντεγκερ (Martin Heidegger), τον Σάρτρ (Jean–Paul Sartre) και τους υπαρξιστές είτε με τους χριστιανούς ή τους δωδεκαθεϊστές. Η παράθεση σκέψεων, χρησιμοποιώντας επιστημονικούς ορισμούς και δεδομένα, σε ένα μονοπάτι που θα μπορούσε να τεθεί υπό την σκέπη της αλλαγής παραδείγματος κατά Τόμας Κουν (Thomas Kuhn), δεν μπορεί παρά να δημιουργήσει έναυσμα συζήτησης, πάνω στην πρόταση της μαζικής γενετικής επιλογής, μέσω της βασιλοτροφίας στο πεδίο.

Υλικά και μέθοδοι

Βασικοί ορισμοί, επιστημονικά ιστορικά δεδομένα, γνώση της Ορθής Μελισσοκομικής Πρακτικής, φιλοσοφική σκέψη.

1. Βασικοί ορισμοί
   1. Μελισσοκομία: Μελισσοκομία ορίζουμε την αδιαχώριστη σχέση που έχει αναπτυχθεί μεταξύ ανθρώπου και μέλισσας, με κύρια έκφανση την τέχνη εκτροφής μελισσοσμηνών. Διαχωρίζεται σε επαγγελματική ή ερασιτεχνική, με γνώμονα οικονομοτεχνικά κριτήρια.
   1. Βασιλοτροφία: Η τεχνική που δίνει πλήρη χρονικό έλεγχο γέννησης βασιλισσών, στον χρήστη. Οι μέθοδοι ποικίλουν αναλόγως του στόχου, των υλικών, και των γνώσεων του διαχειριστή (επιστήμονας, μελισσοκόμος, βασιλοτρόφος).
   1. Επιστήμη: Το σύστημα διεύρυνσης γνώσης που στηρίζεται σε μια επιστημονική μέθοδο-έρευνα (παρατήρηση, δεδομένα, υπόθεση, πείραμα, πρόβλεψη, έλεγχος, επανατροφοδότηση)
   1. Βασική έρευνα: Η έρευνα που σκοπεύει αποκλειστικά στην απόκτηση και διεύρυνση της ανθρώπινης γνώσης, χωρίς κανένα περιορισμό (μέχρι να τεθεί θέμα ηθικής) και που ασκείται κυρίως σε πανεπιστήμια, ινστιτούτα, και οργανισμούς έρευνας.
   1. Εφαρμοσμένη έρευνα: Η έρευνα που εστιάζει στην επίλυση  πρακτικών προβλημάτων, χρησιμοποιώντας την βασική έρευνα. Η εφαρμοσμένη έρευνα μπορεί να ασκηθεί και σε εργασιακούς χώρους από επιχειρήσεις. 
   1. Εκπαίδευση: Η συστηματική διαδικασία μετάδοσης γνώσης. Διαχωρίζεται αναλόγως της θεωρητικής ή πρακτικής θεματολογίας, τόσο από άποψη αντικειμένου όσο και από άποψη εκπαιδευομένων και στοχοθεσίας. Η αποτελεσματικότητά της εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από τον σχεδιασμό, τις γνώσεις και την στοχοπροσήλωση του εκπαιδευτή, παρά από το επίπεδο των εκπαιδευομένων. 
   1. Σύστημα-υποσύστημα: Ένα σύνολο, τα στοιχεία του οποίου αποτελούν οντότητες, που έχουν το χαρακτηριστικό ότι κάθε μία από αυτές αλληλεπιδρά ή συσχετίζεται με τουλάχιστον μίαν άλλη από το ίδιο σύνολο. Υποσύστημα: Ένα υποσύνολο των στοιχείων ενός συστήματος το οποίο είναι σύστημα από μόνο του. Μια οντότητα που δε συσχετίζεται / αλληλεπιδρά με κανένα στοιχείο ενός συστήματος δεν αποτελεί μέρος του συστήματος.
   1. 1^η γεωργική επανάσταση: Η καθολική αλλαγή του ανθρώπινου πολιτισμού, από το στάδιο του ανθρώπου τροφοσυλλέκτη-κυνηγού σε αυτό του γεωργού. Άρχισε περίπου το 15.000 π.Χ. στην εγγύς Ανατολή, εδραιώθηκε μερικές χιλιάδες χρόνια αργότερα και παραμένει έως σήμερα, ως πολιτισμική βάση.
   1. 2^η γεωργική επανάσταση: Η σταδιακά καθολική είσοδος στην γεωργία, των αγροχημικών, των υβριδίων, και της μηχανικής καλλιέργειας. Η τεχνολογία και η επιστήμη αποτελέσαν τους καθοριστικούς παράγοντες στην εδραίωση του σύγχρονου αυτού τρόπου καλλιέργειας. Άρχισε την δεκαετία του 1950 μ.Χ. και επεκτάθηκε σε όλο τον πλανήτη, μερικές δεκαετίες αργότερα.

• Ιστορικά δεδομένα
  • Το πέρασμα από την φάση μελισσοκόμου-κυνηγού, σε αυτή του μελισσοκόμου-εκτροφέα, έγινε κατά την περίοδο που ήδη είχε ωριμάσει η γεωργία, ως πολιτισμικό χαρακτηριστικό.
  • Ο πληθυσμός των μελισσοκόμων αποτελούσε πάντα ένα μικρό τμήμα του γενικού γεωργοκτηνοτροφικού πληθυσμού. Στην διαδικασία ανάπτυξης της γεωργίας, η μελισσοκομία παρέμεινε συμπληρωματική εργασία.
  • Η ραγδαία ανάπτυξη, σε παραγωγικό επίπεδο, της μελισσοκομικής τέχνης άρχισε πριν περίπου 100 χρόνια, με την εδραίωση της κινητής κηρήθρας και του μελιτοεξαγωγέα.
  • Η 2^η γεωργική επανάσταση και η αύξηση χρήσης των φυσικών πόρων, οδήγησαν το φυσικό περιβάλλον, σε αλλαγές που φαίνονται μη άμεσα αναστρέψιμες, αν δεν υπάρξει άμεση και αποτελεσματική πολιτισμική πίεση και αντίδραση.
  • Οι μέλισσες αδυνατούν να ανταπεξέλθουν μόνες τους στις ταχύτατες περιβαλλοντικές αλλαγές (νέες ασθένειες στη «δυτική» μέλισσα, χρήση αγροχημικών, διατροφή μελισσών).
  • Η πλειοψηφία του ανθρώπινου πληθυσμού, έχει μετακινηθεί σε αστικά ή ημιαστικά σημεία κατοίκησης, και σίγουρα η συντριπτική πλειοψηφία έχει μετακινηθεί πολιτισμικά στον σύγχρονο αστικό τρόπο ζωής.

Συζήτηση – Αποτελέσματα

Η «οργανωμένη» μελισσοκομία ακολούθησε την γεωργία με τουλάχιστον 10.000 χρόνια διαφορά, και η συνεχειά της, μέχρι πριν περίπου 100 χρόνια, ήταν απλώς η διαφοροποίηση της «κυψέλης», όταν γεωργοί εξελίχτηκαν σε μελισσοκόμους, φέρνοντας την εγκατάσταση των μελισσών περί των οικισμών. Άρχισε έτσι ένα μεγάλο παγκόσμιο ταξίδι διαφοροποίησης του τύπου φωλιάς (κυψέλης), αναλόγως του τόπου (υλικά κατασκευής) και της δυνατότητας του κάθε μελισσοκόμου ή μελισσοκόμου-γεωργού που του επέτρεπε το περιβάλλον δράσης του. Το μέλι και δευτερευόντως το κερί σύρανε γενναίους ανθρώπους να ασχοληθούν με τις μέλισσες, που τσιμπάνε. Το τελευταίο είναι και αυτό που εμπόδιζε πάντα την μαζική ασχολία. Η τεχνική στην γεωργία αναπτύχτηκε σταδιακά, με την μορφή εφευρέσεων, και με συντελεστή αύξησης συνδεμένο πολλαπλασιαστικά με την ευμάρεια των κοινωνιών, και τον πληθυσμό των γεωργών.  Οι μελισσοκόμοι δεν είχαν ποτέ, μια μεγάλη κρίσιμη μάζα χρηστών. Από τις αρχές όμως του 20^ου αιώνα, λίγο ή πολύ η μελισσοκομία ακολουθεί από πολύ κοντά την τεχνική και επιστημονική εξέλιξη της γεωργίας, έχοντας βέβαια την πίεση της παραγωγής σε ένα παγκοσμιοποιημένο οικονομικό περιβάλλον. Η μελισσοκομία εμπιστεύεται την επιστήμη και την τεχνολογία, γιατί η επιστήμη και η τεχνολογία έλυσε προβλήματα (θεραπείες, μεθόδους παραγωγής), που κάποια από αυτά της δημιούργησε ο σύγχρονος επιστημονικός και τεχνολογικός πολιτισμός (2^η γεωργική επανάσταση, ευκολία μεταφοράς αγαθών και ζώων κ.λπ.), αλλά κυρίως γιατί μπορεί να προβλέψει. Η επιστημονική πρόβλεψη, είναι ένα χαρακτηριστικό που κατακτήθηκε με κόπο πολύ από την επιστημονική κοινότητα στο πέρασμα των αιώνων, και που πλέον είναι δομικό χαρακτηριστικό του σύγχρονου πολιτισμού. Η συνέχεια του μάγου, του σαμάνου, του κομπογιανίτη, είναι σήμερα ο επιστήμονας, απλά γιατί μπορεί να απαντήσει σε μια πολύ βασική ερώτηση: γιατί πονάω; Οι μάγοι, οι σαμάνοι, οι κομπογιανίτες, επίσης απαντούσαν, και οι άνθρωποι τους πίστευαν. Πάντα αυτή ήταν η ανάγκη των ανθρώπων. Οι βεβαιότητες. Η ασφάλεια. Η τεράστια διαφορά με την επιστήμη του σήμερα είναι, η ακριβής πρόβλεψη. Η επιστήμη σήμερα μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια, τι θα ακολουθήσει αναλόγως των δεδομένων και της συνάρτησης που τα ενώνει, και τα αλληλεπιδρά,  χωρίς να χάνει ένα βασικό στόχο. Αυτόν της εμπιστοσύνης στον «κοινό νου», στην «κοινή αίσθηση» στην «νοημοσύνη της φυσικότητας», του νομπελίστα Φάινμαν (Richard Phillips Feynman), μέσω της αμφισβήτησης. Συνεχή ερωτήματα, και προσπάθεια απαντήσεων. Το θεμέλιο της επιστήμης. 

Αναμφισβήτητα η 1^η γεωργική επανάσταση ήταν ότι πιο επαναστατικό υπήρξε ποτέ στον ανθρώπινο πολιτισμό, γιατί  άλλαξε τον ρου της ανθρώπινης ιστορίας 3-5 εκατομμυρίων χρόνων. Ποιο όμως είναι το κρυμμένο βασικό χαρακτηριστικό της 1^ης γεωργικής επανάστασης, πέραν της συγκλονιστικής δημιουργίας σταθερών κοινοτήτων, και της μετεξέλιξής τους; Προφανώς η «επιλογή» ειδών. Είναι προφανές δηλαδή ότι πέρα από την «ευκολία» που τους προσέφερε η γεωργία, όσον αφορά στην εξέλιξη των κοινωνιών τους αποτυπωμένη στο ευ ζην τους και στην περαιτέρω εξέλιξη, η «επιλογή» τους καθόρισε και καθορίστηκε κατά πολύ από το είδος των βρώσιμων σπόρων που χρησιμοποιούσαν εκείνοι και τα οικιακά τους ζώα. Η επιλογή αυτή ήταν επίσης προφανώς συνδεδεμένη, με την ανθεκτικότητα των σπόρων-φυτών-καρπών στους φυσικούς εχθρούς, στις κλιματολογικές συνθήκες του κάθε τόπου, στις προσωπικές και κοινωνικές ανάγκες τους και στην παραγωγικότητά τους. Ένα κρισιμότερο σημείο από αυτό της επιλογής, και που χρησιμοποιείται κομβικά στην αναλυσή μας, είναι η δυνατότητα επιλογής. Η δυνατότητα επιλογής των σπόρων-φυτών ή και των οικιακών ζώων που επιλέχτηκαν και τελικά «εξημερώθηκαν». Η παρατήρηση (ετήσιος κύκλος των φυτών-ζώων), τα δεδομένα (φαγώσιμοι σπόροι), η υπόθεση (ρίσκο σκέψης), το πείραμα (η δράση), η πρόβλεψη-έλεγχος-επανατροφοδότηση (σταδιακά με την συλλογή δεδομένων) κινούνται ακριβώς στην ίδια βάση λειτουργίας μιας σύγχρονης επιστημονικής εργασίας, με την διαφορά ότι, η κινητήρια δύναμη στην ρίζα της επιστήμης είναι η γνώση για την κατάκτηση πρώτα ενός νοητικού ευ ζην και κατανόησης, ενώ η κινητήρια δύναμη στην ρίζα της γεωργίας ήταν το καθημερινό ευ ζην.

Στις παράλληλες, αν και απομακρυσμένες πορείες της μελισσοκομίας και της γεωργίας, η μελισσοκομία δεν είχε την τεχνολογία με το μέρος της, και λόγω έλλειψης χρηστών αλλά και βέβαια γιατί το μέλι δεν είχε θέση βασικού διατροφικού προϊόντος, παρά συμπληρωματικού με θεραπευτική χρήση. Ο πληθυσμός των ανθρώπων αυξήθηκε με την «επιβολή» της γεωργίας, που έφερε σταθερότητα τροφής και κατοικίας, και όχι με την κατανάλωση μελιού. Στην μελισσοκομία υπήρχε παντελής έλλειψη ανθρώπινης παρέμβασης σε επίπεδο «επιλογής». Η γενετική «επιλογή» γινόταν αποκλειστικά από τις μέλισσες, και ο μελισσοκόμος απλά επωφελούταν των φυσικών επιλογών τους, απλά ακολουθώντας. Σήμερα είναι κοινός τόπος η δυνατότητα επιλογής στην μελισσοκομία.

Η αλλαγή του φυσικού (και γεωργικού) περιβάλλοντος, έφερε τις μέλισσες μπροστά σε ένα πολύ δύσκολο γενετικό πρόβλημα εξελιξής τους, ακριβώς γιατί δεν μπορούν να έχουν το χρόνο με το μέρος τους. Οι αλλαγές που προτείνει και επιβάλει ο σύγχρονος αστικός πολιτισμός, συνεπικουρούμενος από την επιστήμη και την τεχνολογία, είναι καταιγιστικές. Οι μέλισσες, και ειδικότερα η «δυτική» μέλισσα, με την βαρόα στην πλάτη της, είναι καταδικασμένη, αν αφεθεί στην τύχη της, χωρίς τον μελισσοκόμο. Προφανώς σε ένα φυσικό περιβάλλον, αυτό είναι μια φυσιολογική εξέλιξη. Αν έπρεπε να κάνουμε κάτι επαναστατικό για τις μέλισσες, θα ήταν να τις αφήσουμε μόνες τους χωρίς καμιά παρέμβαση. Οι φυσικές σχέσεις των ειδών θα βρίσκαν τις λύσεις του μέλλοντος, χωρίς την πίεση του χρόνου. Ο άνθρωπος όμως, είναι αναπόσπαστο τμήμα του φυσικού περιβάλλοντος, ανεξαρτήτως της «ζημιάς» που έχει προκαλέσει σε αυτό, με την κυριαρχία του και την «αλόγιστη χρήση» της επιστήμης σαν τμήμα του πολιτισμού του. Συνεπώς η αντίδραση είναι μονόδρομος, ακριβώς όπως η θέαση της συνέχειας των αποτυπωμάτων ενός ζώου, σε βρεγμένο χώμα. 

Οι μέλισσες είναι τόσο επιθετικές όσο χρειάζεται η επιβιωσή τους. Ούτε, κατ’ ελάχιστο παραπάνω. Οι άνθρωποι αναπτύξανε ιλιγγιώδεις πληθυσμούς τα τελευταία 2000 χρόνια. Κατοικήσανε σε ολόκληρο τον πλανήτη (εκτός Ανταρκτικής), από άκρη σε άκρη. Ασκήσανε γεωργία από άκρη σε άκρη, με μια διατροφή που στηρίζεται κυρίως στα δημητριακά (κυρίαρχο είδος στην γη), τα περισσότερα των οποίων δεν χρειάζονται τις επικονιαστικές «υπηρεσίες» των εντόμων. Οι επιθετικές μέλισσες είναι πολύ ενοχλητικές σε αστικές κοινωνίες, και μάλιστα σε κοινωνίες εξ ορισμού εντομοφοβικές, λόγω δυσκολίας κατανόησης των οργανισμών αυτών (πολύ μακριά από την θηλαστική λογική). Η βασική διατροφή των ανθρώπων θα παραμείνει περί των δημητριακών, ακόμη και αν εξαφανιστούν οι μέλισσες και τα φυτικά είδη που θα ακολουθήσουν στον αφανισμό τους. Όπερ: «χρειαζόμαστε» τις λιγότερο δυνατόν επιθετικές μέλισσες, προφανώς προσαρμοσμένες στο τοπιικό τους περιβάλλον, με λιγότερα τσιμπήματα στους χρήστες, και με την πλειοψηφία των ανθρώπων, όχι εναντίον μας.

Η κατάσταση στην Ελλάδα από άποψη κυκλοφορίας γενετικού υλικού είναι ανεξέλεγκτη, χωρίς κάποιο κεντρικό σχεδιασμό διατήρησης των ντόπιων πληθυσμών, πλην ελαχίστων μη επαρκώς χρηματοδοτούμενων προσπαθειών.

Η βασική επιλογή καλλιέργειας ενός είδους, είναι η πλούσια  παραγωγή. Εκεί εμπεριέχεται και η ευρωστία του.

Όταν μιλάμε για ταυτόχρονη επιλογή δύο χαρακτηριστικών (παραγωγή, ηπιότητα), τότε δεν υπάρχει αποτελεσματικότερος τρόπος από την μαζική επιλογή χιλιάδων χρηστών. Κερδίζουμε χρόνο, με καλές παραγωγές. Υπάρχει ήδη ένα μοντέλο επιλογής και βελτίωσης προς αυτή την κατεύθυνση (Μοντέλο των Ακραίων Όρων), που έχει εφαρμοστεί από μεμονωμένους μελισσοκόμους με επιτυχία, και σίγουρα μπορούν να υπάρξουν πολλά ακόμη, αν τεθεί σαν στόχος η αναζήτηση αυτή.

Επιταχύνουμε την φυσική επιλογή, με δεδομένο ότι συνειδητοποιούμε τον ορισμό της μελισσοκομίας (άνθρωπος-μέλισσα), με δεδομένο ότι αντιλαμβανόμαστε τον φυσικό πια, και συνεπώς καθοριστικό ρόλο του μελισσοκόμου στην διάσωση της «δυτικής» μέλισσας, με δεδομένο ότι δεν πραγματευόμαστε απλά μια ιστοριογραφία ενός οργανισμού με προδιαγεγραμμένο, βάση στοιχείων, τέλος.

Οι γεωργοί με δύο χαρακτηριστικά «ασχολήθηκαν» ταυτόχρονα. Την παραγωγή (ποσότητα-ευρωστία) και την γεύση. Έχουμε τα ιστορικά δεδομένα. Στην μελισσοκομία η παραγωγή μελιού και η ηπιότητα των μελισσών, αποτελούν την αντιστοίχιση με την γεωργία.

Συμπεράσματα-Προτάσεις

Η μαζική βασιλοτροφία με κριτήρια γενετικής επιλογής (την παραγωγή και την ηπιότητα), φαντάζει μια έξυπνη και επιστημονική λύση στο πρόβλημα μείωσης των πληθυσμών, ακόμη και στο εφιαλτικό σενάριο εξαφάνισης των μελισσών, παράλληλα με οποιαδήποτε συμπληρωματική δράση (έρευνα, «ανακάλυψη» και αξιοποίηση μελισσιών που έχουν αναπτύξει επιθυμητές ικανότητες, πίεση στην απαγόρευση χρήσης επικίνδυνων αγροχημικών, αυστηρός έλεγχος ή απαγόρευση εισόδου ξένων βασιλισσών, ενίσχυση της βιοποικιλότητας και της αειφορίας, ενημέρωσης του αστικού πληθυσμού για τον ουσιαστικό ρόλο της μέλισσας, κ.λπ.).

Ο μελισσοκόμος σε αυτή την διαδικασία αποτελεί για άλλη μια φορά τον κρίσιμο κρίκο. Είναι αυτός που συμπληρώνει την σχέση άνθρωπος-μέλισσα, γιατί ασκεί μελισσοκομία. Είναι αυτός που μπορεί να πραγματώσει εφαρμοσμένη έρευνα στην επιχείρησή του. Είναι αυτός που μπορεί κάθε άνοιξη, κάθε φθινόπωρο να επιλέξει με κριτήρια που θα του «επιβάλει» η έρευνα, την οποία εμπιστεύεται, ως άνθρωπος που συμμετέχει στην κοινωνία της επιστήμης, του σήμερα.

Για να το πετύχουμε αυτό, πρέπει να «πείσουμε» τον μελισσοκόμο να κάνει χρήση της βασιλοτροφίας με όποια μέθοδο τον εξυπηρετεί, γνωρίζοντας ότι το βασικό πλεονέκτημα της βασιλοτροφίας είναι μεθοδολογικό, που στη βάση της οριζόντιας χρήσης του εμπεριέχει την μαζική γενετική επιλογή, που μας ενδιαφέρει.

Μια εντοπισμένη εκστρατεία* ενημέρωσης των μελισσοκόμων από το επιστημονικό προσωπικό σε μια συλλογική προσπάθεια, είναι ότι καλύτερο μπορούμε να προτείνουμε σήμερα. Να «οδηγήσουμε» τους μελισσοκόμους στην βασιλοτροφία και στην επιλογή. Το πως θα γίνει δομικά και επιστημονικά, είναι θέμα προς έρευνα και συζήτηση, που πρέπει να αρχίσουμε όσο είναι δυνατόν ταχύτερα. Μπορούμε πάντως να προβλέψουμε ότι μια τέτοια συνθήκη, μπορεί να αλλάξει την πορεία της μελισσοκομίας προς το καλύτερο, σε βάθος δυο δεκαετιών.

* Η λέξη εκστρατεία, είναι από τις λίγες ελληνικές λέξεις με 4 σύμφωνα στη σειρά.

Βιβλιογραφία
Η τετρασέλιδη βιβλιογραφία είναι διαθέσιμη, σε όποιον την αναζητήσει, και δεν αναγράφεται λόγω έλλειψης χώρου στο τεύχος.

Για εγγραφή συνδρομητή πατήστε εδω

Απορίες και διευκρινίσεις σχετικά με το άρθρο ή με όποιο άλλο θέμα θέλετε επικοινωνήστε με το περιοδικό Μελισσοκομική Επιθεώρηση πατώντας εδώ.

Για την κατάρτισή σας,
επιλέξτε πηγές πληροφόρησης με επιστημονικά τεκμηριωμένη γνώση

Από την στήλη
Μικρά &Ενδιαφέροντα
Ν. Παππάς | Βιολόγος

Γνωστό είναι πλέον ότι τα χρώματα που χρησιμοποιούνται για το ση­μάδεμα των βασιλισσών σε διεθνές επίπεδο είναι το άσπρο για τα έτη που λήγουν σε 1 και 6, κίτρινο για τα έτη που λήγουν σε 2 και 7, κόκκινο για τα έτη που λήγουν σε 3 και 8, πράσινο για τα έτη που λήγουν σε 4 και 9 και μπλε για τα έτη που λήγουν σε 5 και 0.

Παλαιότερα το σημάδεμα της βασίλισσας γίνονταν με την κοπή των φτερών σε συγκεκριμένα σημεία, ώστε να μην τραυματίζεται η βασί­λισσα, μια χρονιά το δεξί φτερό, την άλλη χρονιά το αριστερό.

Ο χρωματισμός των βασιλισσών βοηθάει πολύ την ανεύρεσή της μέσα στις χιλιάδες των μελισσών, επίσης δίνει πληροφορίες για την ηλικία της ώστε να δρομολογηθεί η αλλαγή της ή όχι. Επίσης μπορού­με να διαπιστώσουμε εύκολα αν το μελίσσι έχει προβεί σε αντικατά­σταση της βασίλισσας για οποιοδήποτε λόγο.

Η ιστορία της καθιέρωσης των χρωμάτων εκτυλίχθηκε στην Κεντρι­κή Ευρώπη με κέντρο τη Γερμανία. Άρχισε μετά την εφαρμογή του κινητού πλαισίου τον 19ο αιώνα. Το 1887 ο J.B.Bessler αναφέρει στο βιβλίο: Illustrirtes Lehrbuch der Bienenezucht (= Εικονογραφημένο διδακτικό βιβλίο μελισσοκομίας) τρία χρώματα για το σημάδεμα των βασιλισσών: το κίτρινο, το κόκκινο και το λευκό. Αργότερα το 1922 ο Guida Sklenar προτείνει τα χρώματα μπλε, κίτρινο, κόκκινο και λευκό, προσθέτει δηλαδή ακόμη ένα, το μπλε.

To 1928 ο χρωματισμός των βασιλισσών αποτέλεσε θέμα Συνεδρίου του Γερμανικού Μελισσοκομικού Συνδέσμου που έγινε στην Κολωνία. Εκεί αποφασίστηκε η σειρά των χρωμάτων ως εξής: το 1928 το κίτρινο, 1929 το κόκκινο, 1930 το πράσινο και το 1931 το λευκό.

Το 1934 ο Σκλεναρ και πάλι γράφει ότι κατόρθωσε να πετύχει συμ­φωνία μεταξύ των μελισσοκόμων της Γερμανίας, Ελβετίας και Αυ­στρίας να χρησιμοποιούντα τα ίδια 4 χρώματα για το σημάδεμα των βασιλισσών.

Το 1948 ο καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Ιένας August Lundwig εκφράζει την άποψή του σχετικά με το θέμα με την λέξη Gero Gruewe ώστε να συγκρατούμε εύκολα τα χρώματα: Ge=Gelb=κίτρινο,
ro=rot= κόκκινο,
grue=gruen=πράσινο  και
we=weiss= λευκό.

Αργότερα πριν το 1965 μετά από πρόταση του Edmund Herold προ­στέθηκε και το πέμπτο χρώμα, το μπλε που ισχύει μέχρι σήμερα.

Τα ονόματα που αναφέρονται στο κείμενο είναι γνωστοί επιστήμονες και άλλα κορυφαία στελέχη της μελισσοκομίας της εποχής εκείνης, κυ­ρίως από τη Γερμανία.

Από το δελτίο τύπου του Κέντρου Μελισσοκομίας Κεντρικής Μακεδονίας σας μεταφέρουμε τα παρακάτω. Στο τέλος της ανακοίνωσης παραθέτουμε και τα τηλέφωνα όλων των κέντρων μελισσοκομίας της χώρας.
ΠΡΟΣΟΧΉ: Καταληκτική ημερομηνία δηλώσεων 10/2/21
Μελισσοκομική Επιθεώρηση

«Υποβολή αιτήσεων στα πλαίσια  υλοποίησης του προγράμματος για τη βελτίωση των συνθηκών παραγωγής και εμπορίας των προϊόντων της μελισσοκομίας για το έτος 2021»

Στα πλαίσια του προγράμματος για τη βελτίωση των συνθηκών παραγωγής και εμπορίας των προϊόντων της μελισσοκομίας έτους 2021, σας ενημερώνουμε ότι ξεκίνησε η κατάθεση δικαιολογητικών για τις δράσεις 3.1 «Εξοπλισμός για τη διευκόλυνση των μετακινήσεων» (αντικατάσταση κυψελών) και 3.2 «Οικονομική στήριξη της νομαδικής μελισσοκομίας» (μετακινήσεις μελισσοσμηνών).

Για την 3.1 (αντικατάσταση κυψελών) απαιτείται:

Αίτηση και Υπ. Δήλωση

Φωτοτυπία βιβλιαρίου τράπεζας

Τιμολόγιο αγοράς κυψελών με εξοφλητική απόδειξη και αποδεικτικό ηλεκτρονικής πληρωμής

(ημερομηνία αγοράς κυψελών έως 20/5/21)

Κατάθεση δικαιολογητικών  έως 10/2/21

Το νέο φέτος σύμφωνα με το ΦΕΚ Β΄ 252/2021, είναι ότι η φετινή δήλωση αφορά την προμήθεια και μεμονωμένων κινητών βάσεων κυψελών.

Σύμφωνα με το παραπάνω ΦΕΚ:

• Επιλέξιμη είναι η δαπάνη για την αγορά κινητών βάσεων, ξύλινων ή πλαστικών.
• Η καθαρή αξία κάθε μεμονωμένης κινητής βάσης καθορίζεται μέχρι του ποσού των εννέα ευρώ (9,00€). Ο ΦΠΑ δεν αποτελεί επιλέξιμη δαπάνη.
• Το μέγιστο ποσοστό προμήθειας μεμονωμένων κινητών βάσεων, καθορίζεται σε 20% επί των κατεχόμενων κυψελών.

Η καταληκτική ημερομηνία υποβολής της αίτησης – δήλωσης είναι στις 10/02/2021

Για την 3.2 (μετακινήσεις μελισσοσμηνών) απαιτείται:

2 Αιτήσεις (Υποδείγματα 2 και 5) και Υπ. Δήλωση

Φωτοτυπία βιβλιαρίου τράπεζας

Εκκαθαριστικό (το πιο πρόσφατο)

Βεβαίωση επαγγελματία αγρότη ως 20/6/21

Άδεια κυκλοφορίας φορτηγού (αν υπάρχει)

Δελτία Αποστολής ή Φορτωτικές: επιλέξιμες μετακινήσεις από 11/2/21 ως 20/6/21

Κατάθεση δικαιολογητικών από 1/1/21 έως 10/2/21

Το Κέντρο Μελισσοκομίας έχει τη δυνατότητα να αποστείλει ηλεκτρονικά, σε όποιον μελισσοκόμο το ζητήσει,  τα σχετικά έντυπα. Οι μελισσοκόμοι στη συνέχεια μπορούν να καταθέτουν τα απαραίτητα δικαιολογητικά είτε ταχυδρομικά, στην παρακάτω διεύθυνση, είτε με email (kmkmakedonias@gmail.com), εκτόςαπό τα τιμολόγια αγοράς κυψελών και τα Δελτία Αποστολής ή τις Φορτωτικές, τα οποίαπρέπει νααποστέλλονται πρωτότυπα. Επίσης δίνεται η δυνατότητα οι αιτήσεις να γίνονται μέσα από τον παρακάτω σύνδεσμο του ΥΠΑΑΤ:

http://www.minagric.gr/index.php/el/eservisesmenu-2/aithsh-melissokomikou-mhtroo

Ταχυδρομική δ/νση:

Κέντρο Μελισσοκομίας Κεντρικής Μακεδονίας

Τ.Θ. 60705

Θέρμη Θεσ/νίκης

Τ.Κ. 57001

Οι γεωπόνοι του Κ.Μ.

Κεντρικής Μακεδονίας

Βαρτάνη Σοφία

Πουτούρης Δρακόντης

ΔΙΕΥΚΡΙΝΗΣΕΙΣ για το Πρόγραμμα Αντικατάστασης Κυψελών
(από Μελισσοκομική Επιθεώρηση):

1. Η δήλωση κατεχομένων κυψελών (διαχείμαση) αποτελεί προϋπόθεση για την ένταξη στη δράση.

2.  Δικαιούχοι της δράσης είναι φυσικά ή νομικά πρόσωπα, κάτοχοι θεωρημένου και εν ισχύ μελισσοκομικού βιβλιαρίου σύμφωνα με την αριθμ. 370910/14-5-2001 (Β΄ 642) απόφαση του Υπουργού Γεωργίας, τα οποία διατηρούν μελισσοκομική εκμετάλλευση με τουλάχιστον 20 «κατεχόμενες κυψέλες», όπως αυτές ορίζονται στην παράγραφο 2. (Να έχουν δηλωθεί και για διαχείμαση)

3. Το ποσοστό αντικατάστασης κυψελών ανέρχεται μέχρι 10% επί του καταγεγραμμένου αριθμού κυψελών διαχείμασης.

4. Το μέγιστο ποσοστό προμήθειας μεμονωμένων κινητών βάσεων, καθορίζεται σε 20% επί των κατεχόμενων κυψελών.

5. Οι επιχορηγούμενες κυψέλες αντικατάστασης θα πρέπει να αναγράφουν σε εμφανές σημείο, με αναπόσπαστο ή ανεξίτηλο τρόπο : «Καν. 1308/13 – 2021»

4. Τα πρωτότυπα τιμολόγια αγοράς κυψελών και βάσεων κατατίθενται έως 20/5/2021, θα αναγράφουν τον όρο «πλήρης κυψέλη», τα παραστατικά θα φέρουν σφραγίδα και υπογραφή του προμηθευτή και την σήμανση “εξοφλήθη”, η έκδοση και η εξόφληση τους θα πρέπει να έχει γίνει νομίμως.

Κατάθεση δικαιολογητικών έως 10/2/21 στα κατά τόπους κέντρα

Μελισσοκομίας:ΚΕΝΤΡO ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: 23750-20113 FAX:23320 41178

ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ ΑΝ.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣΤΗΛΕΦΩΝΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ:25510-89977 FAX:25510-89979

ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ ΚΑΒΑΛΑΣ-ΘΑΣΟΥ ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: 25930-58290

ΚΕΝΤΡO ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣΤΗΛΕΦΩΝΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: 2310-471110 & 471542 εσ.: 101, 104, 109

ΚΕΝΤΡO ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣΤΗΛΕΦΩΝΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: 2461021444

ΚΕΝΤΡO ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ 2421352658 ΑΝΘΙΜΟΥ ΓΑΖΗ 142, ΒΟΛΟΣ ΤΚ:38221

ΚΕΝΤΡO ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ & ΑΙΤΩΛΟΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: 26810-61700 FAX: 26810-61700

ΚΕΝΤΡO ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: 26410-32604 FAX: 26410-32604

ΚΕΝΤΡO ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: 210-5237919

ΚΕΝΤΡO ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ ΠΕΙΡΑΙΑ – ΚΥΚΛΑΔΩΝ ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: 210-4172108 FAX:210-4120125

ΚΕΝΤΡO ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ:22210-20507 FAX:22210-20507

ΚΕΝΤΡO ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΗΣΣΟΥ ΚΑΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: 2613-613746

ΚΕΝΤΡO ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ ΠΕΛΛΟΠΟΝΗΣΟΥ ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: 2710-243352 FAX:2710-243356

ΚΕΝΤΡO ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣΤΗΛΕΦΩΝΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: 2810-261563 FAX: 2810-261563

ΚΕΝΤΡO ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: 22510-44824 FAX:22510-44824

ΚΕΝΤΡO ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: 22430-59059 FAX:22430-59059

Βαγγέλης Τσέλλιος
Γεωπόνος- Μελετητής
ΜSc Μελισσοκομίας
τηλ. 6973791716

Πριν από ένα χρόνο περίπου, το διαδίκτυο κατακλύστηκε από δημοσιεύματα σχετικά με κάτι που εμείς, όσοι ασχολούμαστε με τη μελισσοκομία γνωρίζουμε καλά. Η μέλισσα ανακηρύχθηκε (από το Earthwatch Institute) ως το σημαντικότερο είδος στον πλανήτη, εξαιτίας της συνεισφοράς της στην επικονίαση και στην οικολογική ισορροπία. Μάλιστα σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) του ΟΗΕ, τα ¾ των καλλιεργειών που παράγουν καρπούς για ανθρώπινη κατανάλωση εξαρτώνται από τους επικονιαστές, με βασικότερο όλων τη μέλισσα. Η μελισσοκομία, ως κλάδος της γεωργικής παραγωγής, προσφέρει επίσης στον άνθρωπο τα μοναδικά και υψηλής διατροφικής αξίας προϊόντα κυψέλης. Ο μελισσοκόμος είναι ο επαγγελματίας που είναι υπεύθυνος για την εκτροφή μεγάλου αριθμού μελισσιών (και πολύ μεγαλύτερου μελισσών) και για τη διασπορά (μεταφορά τους) σε πολλές και διαφορετικές περιοχές στη διάρκεια του χρόνου. Η συνεισφορά του μελισσοκόμου στο περιβάλλον και στη γεωργία είναι ανυπολόγιστη.

Αυτό που όλο και περισσότεροι σε όλο τον κόσμο γνωρίζουν, αναμένουμε από αυτούς που καθορίζουν τις πολιτικές, εθνικές και ευρωπαϊκές, να το αναγνωρίζουν. Έμπρακτα. Όπως αναφέραμε σε προηγούμενο τεύχος της Μελισσοκομικής Επιθεώρησης το «Πρόγραμμα Μελισσοκομίας» δεν είναι ούτε αρκετό ούτε ανάλογο της συνεισφοράς του κλάδου. Κλασικό παράδειγμα αδικίας και δυσμενούς αντιμετώπισης του κλάδου της Μελισσοκομίας είναι τα «Σχέδια Βελτίωσης», το κυριότερο επενδυτικό εργαλείο του Έλληνα γεωργού. Από την πρώτη δημοσίευση των λεπτομερειών εφαρμογής του προγράμματος είχαμε επισημάνει σε άρθρο στη Μ.Ε. (Μάρτιος-Απρίλιος 2018, Χαμένοι στη βαθμολογία των Σχεδίων Βελτίωσης) την αδικία εις βάρος των μελισσοκόμων. Η βαθμολογία που συγκέντρωνε ένας τυπικός μελισσοκόμος δεν του επέτρεπε να συγκεντρώσει ούτε καν το απαραίτητο ελάχιστο όριο, ώστε να υποβάλει φάκελο υποψηφιότητας. Όπως είχαμε γράψει και τότε, εάν ένας μελισσοκόμος δεν ανήκε στην κατηγορία των «Νέων Γεωργών» ή δεν εφάρμοζε τη Βιολογικό τρόπο παραγωγής, δεν ήταν «επιλέξιμος».

Στην πορεία εφαρμογής του μέτρου ένας μελισσοκόμος-υποψήφιος επενδυτής, ακόμα και αν κατάφερε να συγκεντρώσει μια βαθμολογία που τον καθιστούσε επιλέξιμο, δεν μπόρεσε να ανταγωνιστεί τους «συναδέλφους» του καλλιεργητές και κτηνοτρόφους. Η βαθμολογία του προγράμματος ήταν έτσι δομημένη που ευνοούσε αυτούς που είχαν σκοπό να αγοράσουν κάποιο γεωργικό ελκυστήρα ή παρόμοιο εξοπλισμό. Η περιβαλλοντική στόχευση του προγράμματος ήταν μόνο θεωρητική. Διαφορετικά, η μελισσοκομία και οι μελισσοκόμοι τουλάχιστον δεν θα υστερούσαν. Το μεγαλύτερο ποσοστό από αυτούς κατατάχθηκε στους επιλαχόντες και ακόμη περιμένει να δημιουργήσει το εργαστήριο του, να αγοράσει το μελισσοκομικό φορτηγό του, αυτό που θα τον βοηθήσει να μεταφέρει τα μελίσσια του σε μεγαλύτερες αποστάσεις, να παράξει περισσότερο και να βοηθήσει στην επικονίαση περισσότερων καλλιεργειών.

Τις τελευταίες μέρες ακούμε και διαβάζουμε κάτι επίσης παράδοξο. Ετοιμάζεται καινούρια πρόσκληση για Σχέδια Βελτίωσης. Παράδοξο όχι γιατί υποψιαζόμαστε ότι θα έχει παρόμοια χαρακτηριστικά, όσον αφορά τη βαθμολογία, αλλά γιατί θα περιμένανε ένα ποσό να κατευθυνθεί στην ικανοποίηση του μεγάλου αριθμού των επιλαχόντων, κάποιοι από αυτούς μελισσοκόμοι. Όχι μόνο γιατί θα μπορούσε να διορθωθεί μια αδικία. Ακόμη και για τεχνικούς λόγους, η συλλογή των δικαιολογητικών, η σύνταξη, η υποβολή, η εξέταση και η αξιολόγηση θα καθυστερήσει πάρα πολύ, ειδικά αν συγκριθεί με το χρόνο που θα χρειαστεί για να προχωρήσουν οι ήδη υποβληθείσες και αξιολογημένες επενδυτικές προτάσεις (των επιλαχόντων).

Η ίδια αδικία είχε σημειωθεί και στο πρόγραμμα των «Νέων Γεωργών», ωστόσο εκεί ικανοποιήθηκε (στο τέλος) το σύνολο των επιλαχόντων. Γι’αυτό το λόγο οι μελισσοκόμοι πρέπει να διεκδικήσουν αυτά που τους αναλογούν. Τον εξορθολογισμό της βαθμολογίας στα πλαίσια όλων των μέτρων του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, τόσο για τη μεταβατική όσο και για τη νέα Προγραμματική περίοδο. Ίσως και τη δημιουργία ενός επενδυτικού προγράμματος που να απευθύνεται μόνο στους μελισσοκόμους. Γενικά πρέπει να εφαρμοστούν πολιτικές που να διορθώνουν τις αδικίες και να αποδίδουν τα της μέλισσας στη μέλισσα και στους μελισσοκόμους.

Απορίες και διευκρινίσεις σχετικά με το άρθρο ή με όποιο άλλο θέμα θέλετε επικοινωνήστε με το περιοδικό Μελισσοκομική Επιθεώρηση πατώντας εδώ.

Για την κατάρτισή σας,
επιλέξτε πηγές πληροφόρησης με επιστημονικά τεκμηριωμένη γνώση

Ulmus campestris, Πτελέα η πεδινή

Στο γένος Ulmus περιλαμβάνονται 16 είδη εύκρατων χωρών του Βορείου ημισφαιρίου. Είναι δέντρα φυλλοβόλα, δασικά, διακοσμητικά. Το κοινό είδος Ulmus campestris, Πτελέα η πεδινή, έχει πολλά κοινά ονόματα, όπως Φτελιά, Πτελιά, Βρυσσιά, Καραγάτσι, (στην αρχαία Ελλάδα αναφερόταν ως Πτελέα), είναι δε το συνηθέστερα απαντώμενο είδος στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Στον Όμηρο (Ιλιάδα Ζ416 και Φ242) αναφέρεται ως Πτελέη.

Μεγάλο δέντρο, μακρόβιο, απαντάται σε πολλές παραλλαγές. Το ξύλο της φτελιάς είναι σκληρό και συμπαγές, αλλά ευκατέργαστο με πολλές εφαρμογές. Η συνηθέστερη χρήση είναι για την κατασκευή ξύλινης εσωτερικής σκάλας σε κατοικίες. Τα φύλλα της είναι εκλεκτή τροφή για αιγοπρόβατα, γι’αυτό και σε μέρη όπου η χλωρά τροφή είναι δυσεύρετη το καλοκαίρι, η φτελιά κλαδεύεται αυστηρά για να τραφούν τα ζώα, με αποτέλεσμα να αποκτούν θαμνώδη μορφή. Οι ρίζες του δέντρου είναι πυκνές και μακριές, συγκρατούν το χώμα στα πρανή εδάφη, γι’αυτό χρησιμοποιείται για τη δημιουργία φρακτών, κυρίως σε επικλινείς περιοχές. Τα κλαδιά, σε κατάλληλο μέγεθος, χρησιμεύουν από παλιά για υποστύλωση των αμπελώνων.

Τα άνθη της φτελιάς και η χρησιμότητα τους στη μελισσοκομία

Τα λευκορόδινα άνθη της φτελιάς ανθίζουν στα τέλη Ιανουαρίου- αρχές Φεβρουαρίου, πριν από την έκπτυξη των φύλλων και τις ηλιόλουστες ημέρες προσελκύουν πολλές μέλισσες, για την πολύτιμη λόγω εποχής, γύρης. Τα μικροσκοπικά λουλούδια, σε μορφή ροζέτας, μόλις διακρίνονται στα κλαδιά και τις κορυφές του δέντρου. Η παρουσία όμως των μελισσών «προδίδεται» από το βόμβο, από το χαρούμενο πέταγμα τους από λουλούδι σε λουλούδι, καθώς συγκεντρώνουν τους κόκκους της γύρης από το σώμα τους,  στο «καλαθάκι της γύρης», στο πίσω μέρος των ποδιών τους. Η γύρη της φτελιάς είναι χρήσιμη και ίσως απαραίτητη σε πολλές περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, για την έναρξη της ωοτοκίας της βασίλισσας και τη διατήρηση του γόνου σε ικανή έκταση, για την αντικατάσταση των φθινοπωρινών μελισσών.

Τη φτελιά θα τη βρούμε σε υγρές εδάφη, σε όχθες ρυακιών και χειμάρρων. Εξαιτίας της αλόγιστης ξύλευσης της, η φτελιά προστατεύεται από τις Δασικές Υπηρεσίες της χώρας μας.

Δημήτρης Τσέλιος
τ. Διευθυντής Ινστιτούτου Μελισσοκομίας ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε.
τηλ. 6976027907

Βαγγέλης Τσέλλιος
Γεωπόνος- Μελετητής ΜSc Μελισσοκομίας
τηλ. 6973791716

Απορίες και διευκρινίσεις σχετικά με το άρθρο ή με όποιο άλλο θέμα θέλετε επικοινωνήστε με το περιοδικό Μελισσοκομική Επιθεώρηση πατώντας εδώ.

Για την κατάρτισή σας,
επιλέξτε πηγές πληροφόρησης με επιστημονικά τεκμηριωμένη γνώση

Η οξαλίδα ή ξυνίθρα – ξινάκι – ξινούδι – ξινόχορτο, είναι γνωστό ζιζάνιο των ελαιώνων κυρίως, της Κρήτης, της Πελοποννήσου και άλλων περιοχών της Νότιας Ελλάδας. Oxalis corniculata είναι το επιστημονικό όνομα της οξαλίδας. Κονδυλόριζο, δυσεξόντωτο, πολυετές ζιζάνιο που τα καλλιεργητικά μέσα επεκτείνουν την παρουσία του, με τη διασπορά των πολυάριθμων κονδύλων, σε όλους τους καλλιεργήσιμους κήπους και αγρούς. Παρότι είναι χειμωνιάτικο φυτό, ανθίζει το χειμώνα, δεν έχει επεκταθεί στη Βόρεια Ελλάδα και περιορίζεται στην Πελοπόννησο και στην Κρήτη και μάλιστα σε χαμηλά υψόμετρα, κάτω των 400 μέτρων. Λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας των τρυφερών βλαστών του (υπέργειο τμήμα) σε οξαλικό κάλιο, δεν βοσκέται από τα ζώα, παρά μόνο αφού ξεραθεί και όλα τα μη αρεστά και προφανώς τοξικά συστατικά τους μεταφερθούν στους υπόγειους κονδύλους.

 Τα τελευταία χρόνια η συλλογή του ελαιοκάρπου γίνεται με ραβδισμού και τη χρήση «λινάτσας», που αντικατέστησε τα δίχτυα ελαιοσυλλογής. Η χρήση των διχτυών επέβαλε την εκ των προτέρων καταστροφή της οξαλίδας με καλλιεργητικά μέσα ή ψεκασμό με ζιζανιοκτόνα. Έτσι ενώ μειώνεται η βλαβερή συνέπεια της οξαλίδας ως ζιζάνια, αυξάνεται η χρησιμότητα της για τρεις λόγους:

1. Η κάλυψη όλης της επιφάνειας των ελαιώνων με οξαλίδες και ο περιορισμός άλλων δυσκολότερων ζιζανίων.
2. Οπτικά το καταπράσινο «χαλί» με τα όμορφα κίτρινα λουλούδια του, είναι ένα ευχάριστο θέαμα, που ξεκουράζει το βλέμμα, γεγονός που δεν πρέπει να υποτιμάται.
3. Το σημαντικότερο όμως όφελος από αυτό, το κατ’αρχήν ζιζάνιο, είναι η χρησιμότητα του στη μελισσοκομία.

Τα κίτρινα λουλούδια της οξαλίδας κλείνουν τη νύχτα, ενώ ανοίγουν τις πρωινές και μεσημεριανές ώρες, προσελκύοντας τις μέλισσες, προσφέροντας κυρίως γύρη, απαραίτητη για τη διατροφή του γόνου. Λόγω ποσότητας, αλλά και λόγω εποχής, χειμώνας, η σημασία της γύρης της οξαλίδας είναι σημαντική στην εκτροφή γόνου και ανάπτυξη των μελισσιών. Το νέκταρ της οξαλίδας είναι αραιό σε σάκχαρα, γίνεται ακόμη αραιότερο λόγω υγρασίας που συγκρατούν τα λουλούδια, λόγω σχήματος. Για την πληρέστερη εκμετάλλευση της οξαλίδας είναι απαραίτητη η συνύπαρξη νεκταρογόνων φυτών (ασπρόρεικο) ή υπεραρκετά αποθέματα μελιού στις κυψέλες.

Δημήτρης Τσέλιος
τ. Διευθυντής Ινστιτούτου Μελισσοκομίας ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε.
τηλ. 6976027907

Βαγγέλης Τσέλλιος
Γεωπόνος- Μελετητής ΜSc Μελισσοκομίας
τηλ. 6973791716

Απορίες και διευκρινίσεις σχετικά με το άρθρο ή με όποιο άλλο θέμα θέλετε επικοινωνήστε με το περιοδικό Μελισσοκομική Επιθεώρηση πατώντας εδώ.

Για την κατάρτισή σας,
επιλέξτε πηγές πληροφόρησης με επιστημονικά τεκμηριωμένη γνώση

Για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά ο πάτερ Δαβίδ, μοναχός στο Άγιο Όρος, θέλοντας να βοηθήσει ακόμα περισσότερο τους μελισσοκόμους, συνεχίζει τις μετρήσεις στην ημερήσια πτώση της βαρρόα.

Θυμίζουμε ότι πέρυσι μετρούσε την ημερήσια πτώση της βαρρόα χρησιμοποιώντας αυτοσχέδιες ταινίες αμιτράζης και τα αποτελέσματα δημοσιεύτηκαν στην Μελισσοκομική Επιθεώρηση (τεύχος 269 Ιανουάριος – Φεβρουάριος 2020).

Φέτος, το 2020, αφουγκράστηκε την αγωνία των μελισσοκόμων και τις διαφορετικές απόψεις ανάμεσα στους υποστηρικτές της αμιτράζης και του οξαλικού οξέος, τα δυο κυρίαρχα όπλα ενάντια στην βαρρόα, και θέλησε να συγκρίνει τις διαφορές ανάμεσα στα δυο σκευάσματα.

Χώρισε το μελισσοκομείο του σε δύο (2) όμοιες ομάδες. Προμηθεύτηκε από την αγορά τα πλέον εγκεκριμένα και γνωστά στους μελισσοκόμους σκευάσματα ταινιών με δραστική ουσία 1^ον την αμιτράζη και 2^ον το οξαλικό οξύ. Δεν αναφέρονται τα ονόματα των εμπορικών εταιριών, προς αποφυγή παρεξηγήσεων ή για να μην θεωρηθεί ότι διαφημίζεται κάποια εταιρεία που απεχει πολύ από τους στόχους της μελέτης αυτής.

Στόχοι της έρευνας ήταν:

• να μελετήσουμε τις διαφορές ως προς την αποτελεσματικότητα των δυο σκευασμάτων στην πτώση της βαρρόα σε βάθος χρόνου.
• να συγκρίνουμε τη συμπεριφορά των σμηνών ως προς την ανάπτυξη τους, την υγεία των μελισσών και την εμφάνιση άλλων ασθενειών (σηψηγονίες, κιμωλίαση κλπ).
• να δούμε εάν κάποιο από τα σκευάσματα επηρεάζει την αντικατάσταση βασιλισσών.
• να συγκρίνουμε τους πληθυσμούς των κυψελών της κάθε ομάδας στο τέλος του έτους.
• να συγκρίνουμε τις ετήσιες αποδόσεις σε μέλι, στο κτήσιμο των κερηθρών και την συλλογή γύρης.

Και οι 2 ομάδες μελισσοσμηνών ήταν στην ίδια τοποθεσία, στις μεταφορές που έγιναν μεταφέρθηκαν και οι δυο ομάδες, οι χειρισμοί ήταν οι ίδιοι. Η συλλογή των νεκρών βαρρόα πραγματοποιούταν σε ταψάκια ειδικά κατασκευασμένα και τοποθετημένα κάτω από τους διάτρητους πάτους των κυψελών.

Τα μελίσσια στο ξεκινημά τους ήταν ίδιας δυναμικότητας, 2όροφα με μέσο όρο πληθυσμού 18 πλαισίων.

Σε όλους τους πίνακες, όπου Α, Β, Γ, Δ είναι οι κυψέλες στις οποίες έγιναν επεμβάσεις με την αμιτράζη, και όπου Α1, Β1, Γ1, Δ1 είναι αυτές στις οποίες χρησιμοποιήθηκε το οξαλικό οξύ.

Η επέμβαση έγινε από 13 μέχρι 28 Μαίου, δηλαδή 20 ημέρες πριν την έναρξη της ανθοφορίας της καστανιάς.

Τοποθετήθηκαν σε κάθε κυψέλη 3 πλαστικές ταινίες αμιτράζ (2 στην γονοφωλιά και 1 στον όροφο) σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσεως που αναγράφονται στην συσκευασία και 6 ταινίες οξαλικού (4 στην γονοφωλιά και 2 στο όροφο).

Δεν ανανεώθηκαν οι ταινίες καθ’ όλη την περίοδο της επέμβασης δηλ. μέχρι 28 Μαΐου ακολουθώντας πάντα τις οδηγίες χρήσεως της συσκευασίας.

Την πρώτη ημέρα της κάθε εφαρμογής ο πάτερ Δαβίδ τοποθετούσε παγίδες σε όλα του τα μελίσσια και επέλεγε τα 4 πιο προσβεβλημένα για να συνεχίσει τις μετρήσεις.

Στον πίνακα 1 παρατηρούμε ότι:

• Το οξαλικό οξύ στο σύνολο των βαρρόα έριξε 520 έναντι 424 της αμιτράζης δηλαδή μια διαφορά 22% περισσότερο.
• Στο Α μελίσσι της αμιτράζης την πρώτη ημέρα της εφαρμογής έπεσε ένας σημαντικός αριθμός βαρρόα 180 ενώ σε κανένα άλλο μελίσσι δεν παρατηρήθηκε τέτοια πτώση. Το ίδιο μελίσσι στις επόμενες ημερες είχε ασήμαντη πτώση σε βαρρόα.
• Στο οξαλικό οξύ η πτώση των βαρρόα ήταν σχεδόν σταθερή τις 4 πρώτες ημέρες ενώ στην αμιτράζη μόνο την πρώτη ημέρα είχε αξιόλογα αποτελέσματα.
• ΄Οσο περισσότερο ανέπτυσσαν γόνο τα μελίσσια τόσο μειώνονταν ο αριθμός πτώσης των βαρρόα

Στην Καστανιά τα μελίσσια ενισχύθηκαν ισομερώς όλα με γόνους από τις παραφυάδες και έγιναν όλα τριώροφα. Αυτό το σημειώνουμε γιατί επηρεάζει τις επόμενες μετρήσεις των βαρρόα.

Επίσης σε όλα τοποθετήθηκαν από 6 άκτιστες κερήθρες τις οποίες όλα τις έκτισαν χωρίς να υπάρξει διαφορά από ομάδα σε ομάδα.

Όταν τελείωσε η ανθοφορία της Καστανιάς και τα μελίσσια ήταν 3οροφα, έγινε 2^η επέμβαση. Τοποθετήθηκαν όπως και στην προηγούμενη επέμβαση 3 νέες ταινίες αμιτράζ και 6 ταινίες οξαλικού. Η καταπολέμηση διήρκησε μόνο 9 ημέρες γιατί μετά την 1^η εβδομάδα η πτώση ήταν ασήμαντη. Αν δούμε τις μετρήσεις του Αυγούστου (πίνακας 3) εκτιμούμε ότι η πτώση μειώθηκε γιατί αυξήθηκε πολύ ο γόνος και η βαρρόα που επέζησε από την καταπολέμηση κρύφτηκε μέσα στο γόνο.

Επίσης παρατηρούμε ότι η αμιτράζη έχει άμεσα αποτελέσματα κυρίως την 1^η ημέρα της εφαρμογής 360 (βαρρόα συνολικά) σε αντίθεση με το οξαλικό που αν και την πρώτη ημέρα είχε μόνο 185 εν τούτοις διατήρησε σε ικανοποιητικό αριθμό την πτώση των βαρρόα στις επόμενες 6 ημέρες (100, 75, 90, 69, 66, 40) (Πίνακας 2).

Τέλος παρατηρούμε ότι η συνολική διαφορά μεταξυ των 2 σκευασμάτων στην συγκεκριμένη χρονική στιγμή είναι αμελητέα.

Γύρω στα τέλη Ιουλίου τα μελίσσια μεταφέρθηκαν περίπου 100 χιλιόμετρα μακρυά από την Μονή και έτσι οι μετρήσεις πλέον γίνονταν σε κάθε επίσκεψη στο μελισσοκομείο αθριστικά, περίπου κάθε εβδομάδα. Έτσι παρατηρήσαμε:

Επειδή στην ομάδα που δέχονταν επεμβάσεις με αμιτράζ, παρ’ ότι έπεσαν περισσότερες βαρρόα σε σχέση με το οξαλικό, η κλινική εικόνα δεν ήταν καλή (παρουσιάστηκαν κοψόφτερες), κρίθηκε σκόπιμο και παράλληλα με τις ταινίες αμιτράζης τοποθέτηθηκαν και 2 καινούριες ταινίες οξαλικού, ενώ η ομάδα οξαλικού έμεινε ως είχε με τις αρχικές της ταινίες.

Βλέπουμε ότι το σύνολο των βαρρόα αυξήθηκε και στα τέσσερα μελίσσια (Α, Β, Γ, Δ) της αμιτράζης, στα οποία προστέθηκαν και 2 ταινιες οξαλικού, ενώ στην ομαδα Α1, Α2, Α3, Α4 που παρέμειναν με τις αρχικές τους ταινίες (οξαλικού) η πτώση ήταν αναμενόμενη.

Αυτή η παρατήρηση οδήγησε τον πάτερ ώστε να κάνει εναλλαγή των φαρμάκων και στην ομάδα της αμιτράζης να τοποθετήσει ταινίες οξαλικού στην δε του οξαλικού να βάλει ταινίες αμιτράζης. Τα αποτελέσματα μας άφησαν άφωνους. (Πίνακας 5)

Εναλλαγή φαρμάκων

Στα σμήνη Α, Β, Γ, Δ, αυτά δηλαδή που όλη την προηγούμενη περίοδο η καταπολέμηση γίνονταν με αμιτράζη, αφού αφαιρέθηκαν οι ταινίες αμιτράζης και προστέθηκαν 4 καινούριες ταινίες οξαλικού, η πτώση σε διάστημα 7 ημερών (από τις 15 μέχρι τις 22 Σεπτεμβρίου) ήταν συνολικα 530 βαρρόα ενώ στην ομαδα Α1, Β1, Γ1, Δ1 η πτώση ήταν σχεδόν μηδενική μόνο 29 βαρρόα (πίνακας 5).

Ο Πάτερ έκρινε σκόπιμο να σταματήσει την θεραπεία στην ομάδα του οξαλικού εφ’ όσον η πτώση των βαρρόα ήταν σχεδόν αμελητέα και να συνεχίσει την θεραπεία στην ομάδα που μέχρι τώρα γινόνταν με αμιτράζη, αντικαθιστώντας τις ταινίες αμιτραζης με οξαλικό.

Έτσι ακουλουθούν οι παρακάτω μετρήσεις στην πρώτη ομάδα του μελισσοκομείου (Πίνακας 6):

Παρατηρούμε ότι και εδώ η πτώση των βαρρόα μειώθηκε στο ελάχιστο.

Ήδη προχώρησε το Φθινόπωρο και άνθισε η ακονιζιά, ο κισσός, το αρκουδόβατο, τα μελίσσια ανέπτυσσαν γόνους και αφέθησαν να ξεκουραστούν χωρίς καμία επέμβαση. Αυτή την χρονική περίοδο τα σμήνη είναι κατά μέσο όρο 14 πλαισίων πληθυσμού.

Στην μελισσοκομική πρακτική του πατρός Δαβίδ είναι τα πολύ δυνατά σμήνη για ξεχειμώνιασμα και όσο το δυνατόν πιο καθαρά από βαρρόα. ΄Ετσι αρχές Νοεμβρίου όλα του τα μελίσσια τα συνένωσε με μια παραφυάδα 10 πλαισίων που διατηρούσε στο μελισσοκομείο του για αυτό τον σκοπό. Τώρα τα μελίσσια του έγιναν ασφυκτικά 20αρια και ορισμένα εξ αυτών 25 πλαισίων. Ανανεώθηκαν δε όλες οι βασίλισσες.

Σημειώνεται ότι και τις παραφυάδες τις είχε χωρισμένες σε 2 ισομεγέθεις ομάδες αμιτράζης και οξαλικού και έγιναν παρόμοιες επεμβάσεις με αυτές του υπόλοιπου μελισσοκομείου. Στις παραφυάδες οι αριθμοί πτώσης των βαρρόα ήταν αναλογικά λιγότερες λόγω του μεγέθους του πληθυσμού.

Πρέπει να σημειωθεί ότι όλες οι παραφυάδες δημιουργήθηκαν αρχές Μαίου, 4 πλαισίων η κάθε μία, και όλες είχαν την ίδια ανάπτυξη (10 πλαισίων τον Οκτώβριο) ανεξαρτήτως των επεμβάσεων για την βαρρόα.

Καθ όλη την διάρκεια του έτους στο σύνολο του μελισσοκομείου είχαμε 4 αντικαταστάσεις βασιλισσών, 2 από κάθε ομάδα, γεγονός που δείχνει ότι δεν επηρέασε κάποιο φάρμακο περισσότερο από το άλλο τις βασίλισσες.

Η τελευταία επέμβαση έγινε μόνο με ταινίες οξαλικού οξέος σε όλα του τα σμήνη, (συνενωμένα ασφυκτικά 20αρια), ανεξαρτήτως ομάδας και οι μετρήσεις φαινονται στον πινακα 7.

Συμπεράσματα

Η Βαρρόα αν και υπάρχει δεκαετίες στην μελισσοκομία εξακολουθεί να είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα στον μελισσόκομο χωρίς την δυνατότητα ουσιαστικής καταπολέμησης.

Είναι μεγαλύτερο πρόβλημα από ότι εμπειρικά αντιλαμβάνεται ο μελισσοκόμος, αν προσέξουμε ότι υπάρχει μελίσσι στο οποίο μετρήθηκαν περισσότερες από 2000 βαρρόα στην διάρκεια του έτους.

Συγκριτικά με τα 2 φάρμακα που χρησιμοποιήθηκαν δεν παρατηρήθηκαν ουσιαστικές διαφορές.

Ούτε στο κτίσιμο των κερηθρών (και στις 2 ομάδες έκτισαν από 6 κερήθρες το κάθε μελίσσι), ούτε στην συμπεριφορά των βασιλισσών. Οι αντικαταστάσεις που έγιναν ήταν ισομερώς και στις 2 ομάδες.

Η ανάπτυξη των σμηνών ήταν η ίδια καθ’ όλη την διάρκεια του έτους. Οι παραφυάδες αναπτύχθηκαν ομοιόμορφα και τέλος Φθινοπώρου είχαν τον ίδιο πληθυσμό.

Σε καμία ομάδα δεν παρουσιάστηκε πρόβλημα με άλλου είδους ασθένεια (π.χ. συψηγονία, κιμωλίαση κλπ.).

Η συλλογή γύρης έγινε ισόποσα και στις 2 ομάδες.

Στην απόδοση σε μέλι ανα κυψέλη δεν παρατηρήθηκαν διαφορές. Το μέλι που τρύγησε ο πάτερ ήταν ανοιξιάτικο ρείκι, καστανιά, και πεύκο. Δεν ευνόησαν οι συνθήκες να συλλέξει σουσούρα και κούμαρο. Έτσι η ανά κυψέλη απόδοσή του διαμορφώθηκε στα 60 κιλά ανά κυψέλη χωρίς καθόλου τροφοδοσία ή υποκατάστατα γυρης.

Ο πάτερ επαναλαμβάνει όπως και πέρυσι ότι δεν διεκδικεί τον τίτλο μιας επιστημονικής μελέτης, αλλά εκφράζει την αγωνία ενός απλού μελισσοκόμου που ενδιαφέρεται να κατανοήσει το πρόβλημα βαρρόα και πώς μπορεί να το αντιμετωπίσει, παράγοντας όσο το δυνατόν καθαρότερα προϊόντα.

Εγώ προσωπικά θέλω να ευχαριστήσω τον πατέρα Δαβίδ για την πρωτοβουλία του να συγκρίνει τα 2 κυρίαρχα φάρμακα της Ελληνικής αγοράς για την βαρρόα και τα αποτελέσματα των μετρήσεών του να τα μοιραστει με τους μελισσοκομους.

Ζώντας την αγωνία του για τα αποτελέσματα της προσπάθειάς του, τον πολύτιμο χρόνο που αφιέρωσε παράλληλα με τα άλλα διακονήματά του και τα πνευματικά του καθήκοντα, το ρίσκο που έλαβε μήπως κάποια από τα μελίσσια του χαθούν ή έχει μειωμένη παραγωγή, με την συνεργασία μου μαζί του, κατανόησα ακόμα περισσότερο την βαρρόα, αν και συμβιώνω 42 ολόκληρα χρόνια μαζί της, και ωφελήθηκα ως προς την διαχείριση του δικού μου μελισσοκομείου.

Θεωρώ ότι είναι μια ανιδιοτελής προσφορά αγάπης του πατρός Δαβίδ στην Ελληνική μελισσοκομία και στον Έλληνα μελισσοκόμο.

«ὁ ἀγαθὸς ἄνθρωπος ἐκ τοῦ ἀγαθοῦ θησαυροῦ τῆς καρδίας αὐτοῦ προφέρει τὸ ἀγαθόν …ἐκ γὰρ τοῦ περισσεύματος τῆς καρδίας λαλεῖ τὸ στόμα αὐτοῦ» κατά Λουκάν (ς’ 45)

Απορίες και διευκρινίσεις σχετικά με το άρθρο ή με όποιο άλλο θέμα θέλετε επικοινωνήστε με το περιοδικό Μελισσοκομική Επιθεώρηση πατώντας εδώ.

Για την κατάρτισή σας,
επιλέξτε πηγές πληροφόρησης με επιστημονικά τεκμηριωμένη γνώση